پديد آورندگان :
جعفري، زهرا داﻧﺸﮕﺎه ﺻﻨﻌﺘﯽ اﺻﻔﻬﺎن - داﻧﺸﮑﺪه ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻃﺒﯿﻌﯽ - ﮔﺮوه ﻣﺮﺗﻊ و آﺑﺨﯿﺰداري، اﺻﻔﻬﺎن، اﯾﺮان , بشري، حسين ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت و آﻣﻮزش ﮐﺸﺎورزي و ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻃﺒﯿﻌﯽ اﺳﺘﺎن اﺻﻔﻬﺎن - ﺑﺨﺶ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻃﺒﯿﻌﯽ، اﺻﻔﻬﺎن، اﯾﺮان , برهاني، مسغود بدون سمت
كليدواژه :
طرح‌هاي مرتعداري , چراي دام , توسعه منابع آب , ريسك , هزينه , ذخيره نزولات
چكيده فارسي :
انتخاب روش مناسب به‌منظور اصلاح مراتع، با توجه به در‌نظر گرفتن عوامل و معيارهاي متعدد دشوار است. در تحقيق حاضر، روش‌هاي مختلف اصلاح مرتع در مراتع شهرستان سميرم- استان اصفهان با استفاده از روش تحليل تصميم‌گيري چندمعياره و مورد ارزيابي قرار گرفت. بدين منظور گزينه‌هاي رايج اصلاح مرتع در طرح‌هاي مرتعداري سميرم شامل مديريت چراي دام در مرتع، توسعه منابع آب، كپه‌كاري، قرق، ذخيره نزولات و بادام‌كاري، كوددهي و كشت مستقيم علوفه بر اساس معيارهاي اجتماعي، اقتصادي، مديريتي و محيطي و زيرمعيارهاي هزينه، تعارض محلي، زمان پاسخ، اجرايي بودن روش، اشتغال، توليد علوفه و اثربخشي در فضاي تصميم‌گيري چندمعياره مورد ارزيابي قرار گرفتند. معيارهاي مورد ارزيابي با استفاده از 30 پرسش‌نامه كه در اختيار متخصصان منابع طبيعي (شامل اعضاي هيئت علمي دانشگاه، مركز تحقيقات و آموزش كشاورزي و منابع طبيعي و كارشناسان اداره كل منابع طبيعي و آبخيزداري) قرار گرفت، به‌صورت حضوري و طبق روش ليكرت رتبه‌بندي شدند و سپس معيارها در هر گزينه اصلاحي در نرم‌افزارFacilitator از صفر تا يك وزن‌دهي شد. نتايج تحقيق حاضر نشان داد كه گزينه مديريت چراي دام در مرتع با دامنه مطلوبيت 0/54 تا 0/98 و كپه‌كاري با دامنه مطلوبيت 0/6 تا 0/95 نسبت به ساير گزينه‌ها اولويت دارند. همچنين، از ميان گزينه‌هاي اصلاحي مختلف، توسعه منابع آب با محدوده مطلوبيت 0/76-0/55 كمترين ريسك اجرايي را دارد. نتايج نشان داد كه اجراي پروژه ذخيره نزولات همراه با بادام‌كاري با ميزان مطلوبيت كمتر از 0/5 گزينه اصلاحي نامناسبي براي اصلاح مراتع سميرم است.
چكيده لاتين :
Selecting the appropriate rangeland improvement method is a challenging task for range managers because it requires consideration of various criteria. This study was aimed to evaluate various restoration and reclamation practices in the rangelands of Semirom-Isfahan using Multi-Criteria Decision Making (MCDM) methods. Grazing management, water point development, pit seeding, exclosure, water harvesting and planting almond, fertilization and direct cropping of forage were compared using various social, economic, managerial and environmental criteria. These criteria included cost, local conflict, response time, applicability of method, employment, forage production and their effectiveness. The criteria were weighted from 0 to 1 for all rangeland improvement alternatives based on the results obtained from 30 questionnaires from experts in universities, Isfahan Research and Education Center for Agriculture and Natural Resources, and Natural Resources and Watershed Management Organization of Isfahan. The criteria were ranked based on the Likert method and rangeland improvement alternatives were compared using the MDCM approach and the Facilitator software. According to the results, grazing management and pit seeding were identified as the best rangeland improvement alternatives, with favorability ranges of 0.54-0.98 and 0.6-0.95 respectively Water resource development had a lower risk of failure with the favorability ranges of 0.55-0.76, as compared to the other alternatives. The results, therefore, indicated that performing water harvesting along with planting almond in this area could be an inappropriate rangeland improvement alternative with the favorability of less than 0.5, so it should not be implemented in this area.
