تحليل روابط كمي بين حجم مخروط افكنه هاو ارتباط آن با تكتونيك فعال (مطالعه موردي: مخروط افكنه هاي دامنه شمالي بزقوش)

Analysis of Quantitative Relationship between the Volume of Alluvial Fans and its Relationship Active Tectonic (Case study: Northern Slopes of Alluvial Fans in Bozqush

مخروط افكنه ها، از بارزترين لندفرم­ هاي ژئومورفولوژي رودخانه ­اي هستند كه به عنوان پديده­اي ژئومورفيك، نسبت به تغييرات تكتونيكي واكنش نشان مي­دهند و مي­توان از آنها به عنوان ابزاري، جهت شناخت سيماي تكتونيكي مناطق بهره گرفت. در اين پژوهش ابتدا ، مخروط افكنه­ ها و حوضه ­هاي آبريز مربوطه واقع در دامنه شمالي بزقوش از نظر ويژگي مورفومتري(تعداد، مساحت، حجم، نحوه پراكنش) و فيزيو گرافي(طول، مساحت، ارتفاع)استخراج و با بكارگيري5شاخص ژئومورفيك(β، AF، BS، Hi، SL)وضعيت نسبي فعاليت تكتونيكي منطفه ارزيابي گرديد. پارامترهاي مورد نيازپژوهش شامل(R، S، Hوα) و ديگر پارامترها از طريق تهيهDEM منطقه و همچنين رقومي كردن نقشه­هاي زمين شناسي، گردآوري و جهت انجام محاسبات مربوط به حجم مخروط افكنه ­ها به ترتيب از روش­هاي چرچ ، گيلز و نرخ بالاآمدگي حوضه ­هاي آبريز از مدل نيروي جريان و نرم افزار­هاي ArcGIS، CADوMATLAB استفاده گرديد. سپس بين نتايج بدست آمده روابط همبستگي برقرار گرديد. نتايج نشان داد؛ رابطه معناداري بين مساحت حوضه آبريز(BA) و حجم مخروط ها(V)وجود ندارد، در مقابل رابطه مستقيم و معناداري با ضريب همبستگي78/. بين نرخ بالاآمدگي حوضه ­ها و حجم مخروط افكنه­ ها مشاهده گرديد.در اين راستا با تهيه نقشه­ هاي زمين شناسي و موقعيت گسلهاي منطقه و همپوشاني آن با محدوده حوضه­ هاي آبريز و مخروط افكنه ها، مشخص گرديد كه تشكيل مخروط افكنه­ هاي حجيم(بيجند، اله حق) با وجود دو خط گسلي معكوس و نرمال امتدادلغز راستگرد بالادستي(در خروجي حوضه) همخواني دارد. برطبق نتايج حاصله، در شرايط مورفوكليمايي كنوني، مي­توان تكتونيك را عامل اصلي در افزايش يا كاهش حجم مخروط افكنه ­ها محسوب نمود.

Alluvial fans are the most obvious Landforms of fluvial geomorphology which react to changes in tectonic as geomorphic phenomena, and they can be used as a tool for identifying of the tectonic aspect of regions. In this research at first, alluvial fans and their drainage basins located in the northern slopes in Bozqush were extracted in terms of morphometric (area, volume, distribution) and physiographic features (length, area, height) and the relative status of regional tectonic activity was evaluated by using 5 Geomorphic Indicators (α, AF, Bs, Hi, SL).The required parameters consisted of (R, S, H and α) and the other parameters were collected through DEM as well as digital geological maps. The Church Giles methods and Stream power model were used for computing the volume of alluvial fans and the uplift rate of watersheds by using ArcGIS, CAD and MATLAB softwares. Then Correlation was established between the results. Results showed that there is no significant relationship between the catchment area (BA) and the Volume of Alluvial Fans (V); in contrast, a significant and direct relationship was observed with a correlation coefficient 78% between the basin uplift rate and volume of fans. In this regard, by providing geological maps and location of the faults and its overlap with watershed and alluvial fans, It was found that the formation of large alluvial fans (Bijand, Elahagh) is consistent with upper two reverse and normal strike-slip fault lines (at the outlet of the basin). According to the results, in the current Morph-climatic conditions, tectonic can be considered as a major factor in increase or decrease of the volume of alluvial fans.