ارزيابي تغييرات پيوستگي و الگوي كاربري اراضي با استفاده از سنجه هاي سيماي سرزمين در حوزه آبخيز زولاچاي، سلماس

Assessment of Changes in Landuse Connectivity and Pattern using Landscape Metrics in the Zolachai Watershed, Salmas

امروزه يكي از اثرات فعاليت‌هاي انساني در قالب تغيير كاربري اراضي، عدم توجه به محدوديت‌هاي محيط ‌زيستي است كه بر سيماي محيط تأثيرگذار بوده و اثرات زيست ‌محيطي شديدي بر اكوسيستم‌هاي طبيعي دارد. اين مسئله وسعت عرصه‌هاي طبيعي را كاهش و پراكندگي و انقطاع آن را افزايش مي‌دهد. شناسايي تغييرات عوارض سطح زمين براي درك ارتباط متقابل انسان و محيط، امري ضروري است. هدف از اين پژوهش ارزيابي تغييرات الگوي مكاني اراضي زولاچاي به‌ كمك سنجش از دور و استفاده از سنجه‌هاي سيماي سرزمين در بازه زماني 24 ساله است كه آگاهي از آن باعث برنامه‌ريزي صحيح در جهت توسعه پايدار مي‌گردد. براي تهيه نقشه كاربري اراضي از تصاوير ماهواره‌اي Landsat4 سال 1992 و Landsat8 سال 2016 استفاده گرديد و با روش Maximum Likelihood كه از معروف‌ترين روش‌هاي طبقه‌بندي است، طبقه‌بندي انجام شد. به منظور‌ بررسي تغييرات پوشش اراضي در اين بازه زماني از سنجه‌هاي تعداد لكّه (NP)، تراكم لكّه (PD)، تراكم حاشيه (ED)، درصد پوشش سيماي سرزمين (PLAND)، سنجه بزرگ‌ترين لكّه (LPI) و سنجه شكل سيماي سرزمين (LSI) در سطح كلاس و از سنجه‌هاي تعداد لكّه‌ها، تراكم لكّه، سنجه بزرگ‌ترين لكّه، سنجه شكل سيماي سرزمين، تنوع شانون (SHDI) و پيوستگي (CONTAG) در سطح سيماي سرزمين در نرم‌افزار Fragstats 4.2 استفاده شد. مقادير صحت كلي طبقه‌بندي در دو دوره مورد مطالعه، به‌ترتيب 92 و 93 درصد، برآورد شد. بر اساس نتايج، افزايش سنجه تعداد لكّه (NP) بيانگر تفكيك كاربري‌هاي طبيعي است. هم‌چنين تراكم لكّه (PD) در دوره مطالعاتي از 41 به 62 واحد افزايش پيدا كرده است كه نشان‌دهنده افزايش ناهمگني در كاربري اراضي شده است. ميزان يكپارچگي عناصر ساختاري نيز از 43/1 به 41/89 درصد كاهش يافته است كه ناپيوستگي را در منطقه مورد مطالعه افزايش داده است.

Nowadays, landuse change and human imapcts on the natural environemnt due to environmental constraints raised several environmental effects and deteriorate natural ecosystems. This activities had reduced the extent of the natural arenas and increases its dispersion and fragmentation. The purpose of this research is to evaluate the changes of the Zolachai landuse model using remote sensing and the use of landscape metrics in a 24-year time span, which is needed to proper planning for sustainable development. The Landsat 4 Satellite images of 1992 year and Landsat 8 of 2016 year were used for land use mapping. an‎d by Maximum Likelihood method, which is one of the most popular statistical methods of classification, with a general accuracy of 92% and 93%, were categorized. In order to study land cover change, The Number of Patches, Patch Density, Edge Density, Percentage of Lands, Largest Patch Index & Landscape Shape Index metrics in Class level and Number of Patches, Patch Density, Largest Patch Index, Landscape Shape Index, Shannon,s Diversity Index & Contagion metrics in Landscape level were used based on the FRAGSTATS 4.2 Software. The results indicates that the Number of Patch (NP) metric increased, which means fragementation in natural land uses. Also, the mean value of Patch Density (PD) had increased (from 41.03 to 62.81) in the study area as a sign of increasing heterogenity of land uses. The integrity and connectivity of structural elements has reduced from 43.1 to 41.89 Percent Which prove the decline in connectivity of the study area.