بررسي و شناسايي مناطق داراي پتانسيل كارستي‌شدن با استفاده از روش فازي و مدل تحليل سلسله‌مراتبي

Investigating and Identifying Areas with Potential Karsticization using the Fuzzy Method and Analytical Hierarchy Process Model

مناطق كارستي به دليل اهميت بسيار زياد در منابع آب و تنوع اشكال ژئومورفولوژيكي همواره در كانون توجه بوده‌اند. در مناطق خشك با توجه به اينكه كارست‌ها مناطق مناسبي براي ذخيرة سفره‌هاي آب شيرين محسوب مي‌شوند، شناسايي آنها اهميت دوچنداني مي‌يابد. اين پژوهش سعي دارد با استفاده از روش‌هاي فازي و AHP و با كمك نرم‌افزار GIS مناطق داراي پتانسيل كارستي‌شدن را در بخش‌هايي از غرب استان فارس تشخيص دهد و ضمن معرفي آنها، روشي جديد را براي اين كار معرفي كند. به‌منظور تعيين مناطق مستعد كارست از داده‌هاي زمين‌شناسي، فاصله از گسل، بارندگي، ارتفاع، دما، فاصله از رودخانه و شيب استفاده شد و به‌منظور همگن‌ساختن هريك از داده‌ها براي تهية نقشه‌هاي مناطق كارستي، روش فازي به كار رفت. در مرحلة بعد توابع عضويت فازي با بهره‌گيري از مناطق مستعد كارست تهيه و درنهايت به‌منظور آماده‌سازي نقشه‌هاي كارست منطقة پژوهش از مدل تحليل سلسله‌مراتبي (AHP) استفاده شد. نتايج حاصل از نقشة كارست منطقة پژوهش نشان داد در شمال غربي و قسمتي از جنوب شرق منطقه احتمال كارست با توجه به نقشه‌ها صددرصد است؛ در حالي كه مناطق مركزي كارست كمتري دارند و قسمت‌هايي از حاشية منطقه در شرق و غرب بدون كارست هستند. به‌منظور بررسي و تعيين صحت مدل از بعضي نقاط نمونه استفاده و با توجه به نقاط نمونه مشخص شد مدل دقت زيادي براي تعيين مناطق كارستي دارد؛ بنابراين از روش فازي مي‌توان به‌مثابة روشي دقيق براي بررسي پتانسيل كارستي مناطق مختلف استفاده كرد.

Karst areas have always been considered for the great importance of water resources and diversity of geomorphological forms. In arid areas, considering that karst is a good place to store fresh groundwater, identifying them is of paramount importance. This research attempts to detect karstic areas in western parts of Fars province using fuzzy and AHP software with the help of GIS software, and introduces a new method for this purpose. Geological data, distance from fault, rainfall, elevation, temperature, distance from the river, slope were used to determine the susceptible areas of karst. In order to homogenize each of the data in order to prepare the final map of karst areas, the fuzzy method was used. In the next step, the fuzzy membership functions were prepared using susceptible karst areas and finally, a hierarchical analysis model (AHP) was used to prepare the final map of the studied area. The final results from the karst map of the study area showed that in the northwest and part of the southeast of the study area, the probability of having Karst is 100% according to the final maps. While the central areas have fewer karst, and parts of the eastern and western margins of the region lack karst. To verify the model accuracy, sample points of the area were prepared. According to the sample points, it was found that the model has a high accuracy for determining the karstic regions and therefore the fuzzy method can be used as a precise method for investigating the karstic potential of different regions.