اثربخشي برنامه دلبستگي‌ محورِ مادران بر شناخت اجتماعيِ نوجوانان مبتلا به اختلال اتيسم با عملكرد بالا

Efficacy of attachment based parent training program on social cognition in adolescents with high function autism

هدف: هدف مطالعه حاضر بررسي اثربخشي برنامه دلبستگي­ محور مادران بر شناخت اجتماعيِ (نظريه ذهن عاطفي و شناختي) نوجوانان مبتلا به اختلال اتيسم با عملكرد بالا بود. روش: روش پژوهش حاضر نيمه‌آزمايشي در قالب طرح پيش­آزمون و پس­آزمون با گروه كنترل نابرابر بود. جامعه آماري شامل تمامي نوجوانان مبتلا به اختلال­ هاي طيف اتيسم و مادران آنان بود كه در 6 ماه دوم سال 1396 به پنج مركز خدمات روان­شناختي و مشاوره در شهر تهران مراجعه كرده بودند. از بين اين افراد، 43 جفت مادر و نوجوان به شيوه در دسترس انتخاب شدند و به صورت تصادفي در دو گروه آزمايش (21 نفر) و كنترل (22 نفر) جاي داده شدند. برنامه­ دلبستگي­محور طي هشت جلسه و به صورت هفتگي براي مادران گروه آزمايش اجرا شد و مادران گروه كنترل در ليست انتظار جاي گرفتند. ابزارهاي پژوهش شامل آزمون ذهن­خواني از طريق تصوير چشم (نظريه ذهن عاطفي) و آزمون باور كاذب سالي-آن (نظريه ذهن شناختي) بود كه در مراحل پيش­آزمون و پس­آزمون توسط نوجوانان مبتلا به اتيسم تكميل شدند. يافته­ ها: نتايج تحليل كوواريانس نشان داد كه برنامه دلبستگي محورِ مادران منجر به افزايش نظريه ذهن عاطفي فرزندان مبتلا به اتيسم آنان شده است (25/7=F، 009/0p<)، اما اثري بر بعد شناختي نظريه ذهن نداشته است (53/0=F، 46/0< p). بحث و نتيجه ­گيري: دليل عمده اثربخشي برنامه دلبستگي ­محور بر نظريه ذهن عاطفي را مي­توان مربوط به اثرات اين برنامه بر افزايش آگاهي مادر و فرزند از يكديگر در سطح روان­شناختي دانست.

Aim:The purpose of this study was evaluating efficacy of attachment based parent training program on social cognition in adolescents with high function autism. Method: The method of study was semi-experimental in pretest- posttest with unequal groups design. The statistical population of the study included all mothers and their autistic adolescents who referred to 5 mental health centers in Tehran during the six last months of 1396. 43 mother- child couples were selected through the accessible sampling method and then were randomly assigned into two experimental (21) and control (22 individuals) groups. Attachment-based program performed in mothers in experimental group once a week, mothers in control group were located in waiting list. Research tools were reading mind in the eyes test (affective theory of mind) and Sally–Anne test (cognitive theory of mind) that completed by adolescent in pretest and posttest stages. Results: results show that attachment based parent training program has resulted in increasing affective theory of mind in adolescent with autism (p<0.009, F=7.25) but it hasn’t have any effects on cognitive theory of mind (p<0.46, F=0.53). Discussion: The main reasons for the effectiveness of the attachment-based program on affective theory of mind can be attributed to the effects of this program on promoting of psychological awareness of the mother and child of each other