بحران آب در سايۀ كشاورزي افزايي و كشاورزي زدايي كشور: تشريح ارتباط بحران آب در بخش كشاورزي و وابستگي به نفت در كشور

افزايش سطح اراضي و آبيشدن آن‌ها پس از انقلاب، موجب اضافه­برداشت شديد آب براي مصارف كشاورزي شده است. درحال­حاضر بيش از نود درصد آب كشور، در حوزۀ زراعت استفاده ميشود كه حجم بسيار بالايي از آن به­علت استفاده از روشهاي غيراستاندارد تلف ميشود. گسترۀ به‌كارگيري آبياري تحت­فشار كه موجب بهرهوري و راندمان بالاي آب ميشود، حدود 5 درصد است. ما در اين مقاله در پي پاسخگويي به اين پرسشيم كه چرا به‌منظور بهبود وضعيت راندمان آب در كشاورزي اقدامي فراگير صورت نميگيرد؟ نتايج اين پژوهش نشان ميدهد كه باوجود برخي موانع حقوقي، فنّاورانه، مديريتي و توپوگرافيك در پيادهسازي روشهاي نوين، عامل اصلي عدم­توجه به صرفه جويي در مصرف آب كشاورزي، وابستگي به اقتصاد نفتي است كه از يك‌سو سبب انتقال نيروي كار و سرمايه به‌سوي پديدههاي غيرتجاري شده و از سوي ديگر، چشمداشت از ديگر بخشها براي خلق ارزش‌افزوده را از بين برده است. بنابراين، دولت از يك­سو با افزايش سطح اراضي و آبيسازي آن‌ها، زمينه را براي اشتغالزايي غيرپايدار متأثر از سياستهاي پوپوليستي و پيگيري گفتمان خودكفايي فراهم آورده (كشاورزيافزايي) و ازسوي­ديگر، با وهم فراواني ملهم از درآمدهاي نفتي، اين بخش را با اراضي آبيشده به­حال خود واگذاشته است (كشاورزيزدايي).

The increase in level of lands and being filled with water after the Islamic revolution resulted in high degree of water usage for farming. At present, more than 90 percent of country's water resources are being used in agriculture, the great amount of which is being wasted due to non-standard methods. The pressurized irrigation domain which leads to high water efficiency is 5 percent. In this paper we intend to find an answer to why no measure is being taken for water efficiency in farming. The results of this study show that the main cause for not taking water saving into consideration in farming, apart from legal, managerial and topographic barriers for implementing new methods, is dependency on oil economy; which on one hand causes the workforce and fund to move toward non-commercial phenomena and on the other, has spoiled expectations from other sectors to create surplus value. Therefore, the government, through increasing the level of lands and watering them, provides the ground for unstable employment caused by populist policies and following self-sufficient provided conversations (agriculturization) and on the contrary abandons the watered lands by excessive delusion caused by oil revenues (de-agriculturization).