پيامدهاي مكاني - فضايي تغيير كاربري اراضي سكونتگاه‌هاي روستايي(مطالعه موردي: شهرستان قرچك – استان تهران)

(Spatial Consequences of Land Use Change in Rural Settlements (Case Study: Qarchak County, Tehran Province

تغيير كاربري در سكونتگاهاي روستايي پيراشهري بسيار وسيع بوده است. به صورتي كه گسترش شهرنشيني تحولات بسياري را در سكونتگاه­هاي روستايي شكل داده است كه از جمله آنها مي توان به پيامدهاي كالبدي، اجتماعي، اقتصادي و زيست محيطي اشاره نمود. مهمترين پيامد تغيير كاربري اراضي ، تبديل اراضي كشاورزي به مسكوني است كه سبب كاهش قدرت توليدي سكونتگاههاي روستايي مي شود. اين بررسي در شهرستان قرچك صورت گرفته و 4 روستا به عنوان روستاهاي مورد مطالعه انتخاب شدند . از كل جمعيت مورد مطالعه ،240 نفر به عنوان نمونه تحقيق انتخاب شدند.روش تحقيق مبتني بر روش كمي و كيفي است كه داده هاي پژوهش با روش­هاي كتابخانه اي و ميداني جمع آوري شده اند. همچنين روش ارزيابي و تأييد ارتباط گويه ها مبتني بر روش تحليل عاملي است. براساس تحليل يافته ها، شاخص‌هاي سنجش هر يك از مقياس‌هاي مورد استفاده در سطح اطمينان 5% مقدار آماره t-value بزرگتر از 1/96 مي‌باشد كه نشان مي‌دهد همبستگي‌ گويه هاي پژوهش معنادار است. ميانگين ديدگاه روستاييان در رابطه با تأثير تغيير كاربري بر بعد زيست محيطي3/61 ، بعد كالبدي3/59 و بعد اجتماعي 3/421 است.همچنين ميانگين ديدگاه روستاييان در بعد اقتصادي 3/58 با مقدار معناداري 0/0001 حاصل شده كه معنادار است . مقدار آماره t نيز 11/246 بدست آمده كه از مقدار بحراني 1/96 بزرگتر است و ارتباط گويه هاي آزمون تاييد مي شود.بنابراين مي توان نتيجه گرفت كه افزايش كاربري مسكوني به علت جذب جمعيت، تأثيرات اجتماعي از قبيل :تفاوتهاي اجتماعي ، پيامدهاي اقتصادي از جمله افزايش مشاغل واسطه گري و بورس بازي زمين، تأثيرات زيست محيطي را در قالب كاهش فضاي سبز و كشاورزي به همراه داشته است.

There has recently occurred a massive change of land use in rural settlements in the hinterland of cities. The expansion of urbanization has induced considerable changes in rural settlements with some physical, social, economic and environmental consequences. One of the most important consequences of land use change is the conversion of agricultural land into residential applications, which has reduced the production capacity of rural settlements. The present study was carried out in Qarchak county and 4 villages were selected as the case study. Of total population of the study area, 240 cases were selected as the sample. The research method drew on both quantitative and qualitative approaches and the data was collected using documentary and field surveys. Also, the relationship between items was evaluated using factor analysis method. According to the findings, the measurement indices of each scale used at a confidence interval of 5% had a t-value of more than 1.96, indicating a significant correlation between research items. The mean villagers' views about the effect of land use change were as follows: environmental dimension (3.61), physical dimension (3.99), social dimension (3.421) and economic dimension (58.3) all obtained at a significant level of 0.0001. The estimated t-value (246.11) was larger than the critical value of 1.96, which confirmed the relationship between test items. Therefore, it can be concluded that expanded residential use, due to population absorption and its associated social impacts such as social differences and economic consequences like increased intermediary businesses and land deals have induced environmental impacts in terms of reduced green space and agricultural lands.