آستانگي ايراني و بازنمايي نمادين مفهوم آلودگي: مطالعه انسان شناختي نظام و رويكرد گفتماني نمايش «شهر قصه» اثر بيژن مفيد

يكي از رويكردهاي گفتماني موجود در آثار هنري و ادبي عصر پهلوي، نقد شهر مدرن شده و فرهنگ برآمده از آن به­مثابه منبع آلودگي و مسخ است. اين رويكرد گفتماني كه طيفي وسيع از گفتارها و نظام­هاي معنايي آثار هنري و ادبي دوره ياد شده را دربر دارد، خلوص و پاكي روستا و جامعه ماقبل مدرن را در تقابل با تهديدي جدي مي­يابد كه فرهنگ بيگانه و آلوده شهري است. يكي از آثار تأثيرگذاري كه گستره حضور آن تا زمان حال نيز ادامه يافته و به يكي از آثار زنده در حافظه جمعي و معاصر ايرانيان تبديل شده، نمايش «شهر قصه» اثر بيژن مفيد است. اين اثر را مي­توان يك اثر ميان/چند نسلي دانست كه دامنه تأثير آن از زمان توليد اثر نيز فراتر مي­رود. اين مقاله ضمن بررسي نظام و رويكرد گفتماني موجود در اين نمايش به مقايسه تطبيقي آن با ساير آثار دوره مذكور مي­پردازد و زمينه و بستر گفتماني تأليف، توليد و تاثير اثر ياد شده را مورد بررسي قرار مي­دهد. به­نظر مي­رسد در يك رابطه ميان متني و تعاملي، مي توان به معناي گفتماني همانندي در آثار ادبي-هنري و روشنفكرانه و فلسفي به دليل دليل بافت و زمينه اجتماعي مشترك رسيد.

Criticism of modernization and urbanization includes one of discursive approaches produced by artistic and literary works In Pahlavi era. Thiscriticism that is present in a wide range of meaning systems of philosophical, artistic/ literary works, contends rural purity and innocence versus aliened and polluted cultures of modernized cities. One concrete example of this works, whose influence has remained up to now, is the City of Tales performance and play, composed by BijanMofid. This artistic/ literary work is embedded in Iranian people collective and contemporary memory. As such this work depicts an inter / multi-generational work that transcends time of its composition. This article is aimed to scrutinize discursive system and meaning of this play and draw a comparison between given play and other works that show a same discursive content and background of creation. It seems a same discursive meaning can be observed as the result of an inter-textual and interactional relationship between Iranian intellectuality and philosophical utterances and literary/artistic expressions through social context and backgrounds.