اثر زمان كاشت و ميزان كود نيتروژن بر رشد، عملكرد دانه و كارايي مصرف نيتروژن كينوا (Chenopodium quinoa Willd) در شرايط اقليمي اهواز

Effect of sowing time and nitrogen fertilizer rates on growth, seed yield and nitrogen use efficiency of quinoa (Chenopodium quinoa Willd) in Ahvaz, Iran

به منظور ارزيابي اثر زمان‌هاي كاشت و ميزان كود نيتروژن بر رشد، عملكرد و كارايي مصرف نيتروژن در گياه كينوا رقم تي‌تي‌كا‌كا، آزمايشي به صورت كرت‌هاي خرد شده در قالب طرح پايه بلوك‌هاي كامل تصادفي با چهار تكرار در سال زراعي 97-1396 در دانشگاه علوم كشاورزي و منابع طبيعي خوزستان اجرا شد. عوامل آزمايشي شامل چهار تاريخ كاشت (اول و 20 مهر و 10 و 30 آبان) در كرت‌هاي اصلي و پنج سطح كود نيتروژن (صفر، 80 ،160، 240 و 320 كيلوگرم در هكتار) در كرت‌هاي فرعي بودند. نتايج تجزيه واريانس نشان داد كه اثر تاريخ كاشت و كود نيتروژن و برهمكنش آنها بر كليه ويژگي‌هاي گياهي اندازه‌گيري شده معني‌دار بودند. نتايج مقايسه ميانگين‌ها نشان داد كه بيشترين تعداد دانه در بوته (16915 دانه)، عملكرد زيستي (20064 كيلوگرم در هكتار) و محتواي نيتروژن دانه ( 3/67 درصد) در تاريخ كاشت اول مهر با سطح كودي 320 كيلوگرم نيتروژن در هكتار و بيشترين عملكرد دانه (8657 كيلوگرم در هكتار)، وزن هزار دانه (4/26 گرم)، شاخص برداشت (56/7 درصد) و محتواي نيتروژن بوته (2/80 درصد) در تاريخ كاشت 20 مهر در سطح 320 كيلوگرم نيتروژن در هكتار و كمترين عملكرد دانه (381 كيلوگرم در هكتار) در تاريخ كاشت 30 آبان در تيمار عدم مصرف نيتروژن بدست آمد. با افزايش مصرف نيتروژن از 80 به 320 كيلوگرم در هكتار، شاخص‌هاي كارايي مصرف نيتروژن كاهش يافتند. نتايج اين آزمايش نشان داد كه زمان كاشت 20 مهر و مصرف 320 كيلوگرم نيتروژن در هكتار براي بدست آوردن حداكثر عملكرد دانه كينوا در منطقه اهواز مناسب‌تر بود.

To study the effect of sowing time and nitrogen levels on growth, yield and nitrogen efficiency of quinoa cv. Titicaca, a field experiment was conducted at in 2017-2018 growing season research farm of Agricultural and Natural Resources Sciences University of Khuzestan, Ahvaz, Iran. The experiment was conducted in split plot arrangement in randomized complete block design with four replications. Experimental factors were four sowing dates (23 Sep., 12 Oct., 1 Nov. and 21 Nov.) assigned to main plots and five nitrogen rates (0, 80, 160, 240 and 320 kg.ha-1) randomized in sub plots. Analysis of variance showed that the effect of sowing date and nitrogen rate and their interaction effect were highly significant on all traits. Mean comparison showed that the highest number of seed.plant-1 (16915), biological yield (20064 kg.ha-1) and seed nitrogen content (3.67%) was observed in the sowing date of 23 Sep. and 320 kg.ha-1 nitrogen fertilizer. Also, the highest seed yield (8657 kg.ha-1), 1000 grain weight (4.26 g), harvest index (56.7%) and plant nitrogen content (2.80%) were observed at sowing date of 12 Oct. and 320 kg.ha-1 nitrogen. The lowest seed yield (381 kg.ha-1) was observed in sowing date of 21 Nov. and and no-application of nitrogen. With increasing nitrogen application from 80 to 320 kg.ha-1, nitrogen efficiency indices decreased. The highest seed yield of quinoa in Ahvaz can be achieved by sowing on 23 Sep. and 320 kg.ha-1 nitrogen.