پديد آورندگان :
عبدالله پور، جعفر دانشگاه علوم كشاورزي و منابع طبيعي ساري , اكبري، حسن دانشگاه علوم كشاورزي و منابع طبيعي ساري , ولي پور، احمد دانشگاه كردستان - دانشكده منابع طبيعي - مركز پژوهش و توسعه جنگلداري زاگرس شمالي , لطفعليان، مجيد دانشگاه علوم كشاورزي و منابع طبيعي ساري
كليدواژه :
محصولات جنگلي , معيشت روستايي , درآمد - هزينه , زاگرس شمالي
چكيده فارسي :
بهره‌برداري از محصولات جنگلي يكي از مؤلفه‌هاي مهم در كسب درآمد و كاهش فقر جوامع محلي شناخته مي‌شود. جنگل‌هاي زاگرس به عنوان وسيع‌ترين عرصه جنگلي كشور از لحاظ توليد محصولات غيرچوبي قابل‌خريد و فروش، اهميت منحصر به فردي دارد. ميزان درآمد حاصل از اين محصولات جنگل در مناطق مختلف متفاوت است و در هر منطقه نوع خاصي از محصول يا محصولات منبع درآمد است. اين تحقيق با هدف تعيين ميزان درآمد خانوارهاي بهره‌بردار از جنگل و مشخص نمودن اينكه جنگل و محصولات جنگلي چه درصدي از درآمد خالص ساليانه يك خانوار را تشكيل مي‌دهد و بيشتر درآمد بهره‌برداران هر منطقه از چه محصولي است، انجام شد. براي اين منظور به بررسي منابع مختلف تأمين معيشت بهره‌برداران و سهم محصولات جنگلي در زندگي خانوارهاي زاگرس شمالي (شهرستان‌هاي مريوان، بانه و سروآباد در استان كردستان و شهرستان‌هاي پيرانشهر و سردشت در استان آذربايجان غربي) پرداخته شد. جمع آوري گزو، گال مازوج، بذر بلوط، گلازني (قطع سرشاخه ها براي چراي دام)، سقزگيري، زغالگيري، جمع‌آوري هيزم و گياهان غذايي-دارويي از بهره‌برداري‌هاي رايج محصولات جنگلي در منطقه بود. داده‌هاي اين مطالعه شامل درآمدها و هزينه‌هاي منابع مختلف به كمك مشاهده مستقيم، پرسش‌نامه نيمه ساختاريافته و مصاحبه با 220 خانوار بهره‌بردار جمع‌آوري شد. منابع تأمين معيشت روستاييان در سه گروه محصولات جنگلي، دامداري و ساير، تجزيه‌وتحليل شد. نتايج نشان داد كه از منابع معيشتي روستاييان منطقه، محصولات جنگلي، دامداري و ساير به ترتيب 15/12، 22/75 و 62/13 درصد سود را به خود اختصاص داده‌اند. سود سالانه حاصل از محصولات جنگلي در مريوان و سروآباد بيشتر از سود سالانه حاصل از دامداري بود، درحالي‌كه در پيرانشهر، منابع جنگلي سود قابل‌توجهي نداشت. همچنين بيشترين سود خالص ساليانه جنگل در شهرستان‌هاي مريوان، سروآباد، بانه، سردشت و پيرانشهر به ترتيب از شيره سقز، شيره سقز، گلازني، شيره سقز و محصولات غذايي- دارويي جنگل بود. با توجه به عملكرد نسبي بهتر هركدام از شهرستان‌ها در توليد يك يا دو محصول، پيشنهاد شد كه برنامه‌ريزي لازم براي پايداري منابع (ازجمله تعيين امكان برداشت)، بهبود سازوكارهاي بهره‌برداري، فرآوري و بازاريابي محصولات شاخص هر شهرستان صورت گيرد.
چكيده لاتين :
Forest utilization is one of the important sources of income and reduction of poverty for local communities. Zagros as the widest forests area in the country in terms of commercial non-wood forest products, has a unique importance. The amount of income from these forest products varies, and in each region a specific type of product is the important source of income. The purpose of this study was to determine the percentage of forest income in annual household’s income and determine which forest products constitute the annual net income of a household and what kind of product is the most source of income in each region are from. For this purpose, various utilizations and the share of forest products in the lives of the northern Zagros households (Marivan, Baneh and Saravabad cities in Kurdistan province and Piranshahr and Sardasht in West Azarbaijan province) were investigated. The gathering of Gazu, Mazooj, oak seed, Gala (grazing), galipot of Pistacia sp., firewood and food-medicine plants were among the most commonly used forest products in the region. The data of this study included income and cost of different sources by direct observation, semi-structured questionnaire and interviews with 220 households of the utilizer. Livelihoods sources of utilizers were analyzed in three groups of forest products, husbandry and others. The results showed that the livelihoods of the utilizers of the region, forest products, husbandry and others, respectively, were 15.12%, 22.75% and 62.13%. The annual profit from forest products in Marivan and Sarvabad was more than the annual profit from livestock, while in Piranshahr, forest resources did not have significant profits. Also, the highest net annual income of the forest in the cities of Marivan, Sarvaabad, Baneh, Sardasht and Piranshahr was respectively galipot, galipot, Gala (grazing), galipot and forest food products. Considering the fact that each of the cities is better in producing one or two products it was suggested to plan for the sustainability of resources (including determining the possibility of harvesting), improve the mechanisms of utilization, processing and marketing of the important products of each city was proposed.
