ارزيابي واكنش ژنوتيپ هاي لوبياي معمولي نسبت به تنش خشكي با استفاده از شاخص‌هاي مختلف تحمل و حساسيت به تنش خشكي

Evaluation of Responses of common Bean (Phaseolus vulgaris .L) genotypes to Drought Stress Using Different Stress Tolerance Indices

ببه منظور بررسي ,واكنش ژ نوتيپ‌هاي لوبياي معمولي نسبت به تنش خشكي و ارزيابي شاخص‌هاي تحمل خشكي تعداد 102 ژنوتيپ لوبياي معمولي موجود در بانك ژن گروه زراعت و اصلاح نباتات پرديس كشاورزي و منابع طبيعي دانشگاه تهران انتخاب و در قالب طرح آگمنت در سه تكرار در شرايط آبياري معمولي و تنش خشكي در سال زراعي 2016 در مزرعه تحقيقاتي دانشكده كشاورزي دانشگاه تهران واقع در كرج در سال زراعي 2016 اجرا گرديد. در شرايط بدون تنش بيشترين عملكرد در ژنوتيپ102 با ميزان 322/4 و كمترين در ژنوتيپ 78 و 85 با 04/1 گرم در متر مربع بود. در تنش رطوبتي بيشترين عملكرد در ژنوتيپ 2 با 162/2 و كمترين در ژنوتيپ 77 با 1/1 گرم در متر مربع بود. نتايج تحليل همبستگي بين شاخص‌هاي مقاومت به خشكي و عملكرد دانه نشان داد كه شاخص تحمل تنش(STI) و شاخص ميانگين بهره وري(MP) و ميانگين هندسي(GMP) داراي همبستگي مثبت و معني‌داري با عملكرد در هر دو شرايط مي‌باشند و براي شناسايي ژنوتيپ‌هاي با عملكرد بالادر هر دو شرايط تنش و بدون تنش مناسب هستند. ترسيم نمودار چند متغيره باي‌پلات و مقايسه نتايج آن با نمودار سه بعدي نشان داد كه ژنوتيپ‌هاي 100، 63، 47، 88 و 76 متحمل‌ترين ژنوتيپ‌ها بودند. تجزيه كلاستر براساس شاخص هاي مورد بررسي ، ژنوتيپ‌ها را در سه كلاستر گروه بندي كردكه ژنوتيپ‌ها متحمل (100، 102، 2) در كلاستر سوم قرار گرفتند. كلاستر اول شامل ارقام حساس مي‌باشد و ژنوتيپ‌هاي نيمه متحمل در كلاستر دوم قرار گرفتند.

In order to evaluate and select drought tolerance genotypes in common bean and identify the best indices for drought tolerance, an experiment was conducted at research field University of Tehran in Karaj in 2015-2016 growing season. In this study, 102 common bean genotype were evaluated in an augment design under normal irrigated and drought stress (non-irrigation from flowering stage until the end of growing season) condition. Average values of grain yield and drought tolerance indexes and simple correlation coefficients of indexes with irrigation and dry farm yield showed that indices including MP, GMP and STI were the most suitable criteria for screening bean’s genotypes. In 3-dimensional graphs, referring to MP, STI, and GMP indexes and grain yield under dry farming and irrigation condition, 100,63,47,88 and 76 genotypes were identified as genotypes with high production and tolerant to intensive drought in A group. Actually these genotypes yielded most under both irrigation and dry farming conditions. Cluster analysis based on investigating indices and yield under drought stress and non-stress conditions showed that genotypes was grouped in three clusters and most of drought tolerant genotypes with high yield were grouped in third cluster, while most of sensitive genotypes to drought stress were grouped in the second cluster.