خصوصيات خاك و جنگل‌شناسي در جنگل‌كاري‌هاي گيلاس وحشي و افراپلت جنگل‌هاي غرب مازندران

Soil and silvicultural characteristics in plantations of Prunus avium L. and Acer velutinum Boiss. in the west forest of Mazandaran

سابقه و هدف: جنگل كاري در هر منطقه با توجه به گونه، سن، نوع آميختگي و شرايط رويشگاهي ميتواند اثرات متفاوتي بر كيفيت توده و خصوصيات خاك داشته باشد. هدف اصلي اين تحقيق بررسي ويژگي‌هاي جنگل شناسي و تأثير بر خصوصيات فيزيكو شيميايي خاك اين دو گونه گيلاس وحشي (Prunus avium L) و افرا پلت (Acer velutinum Boiss) به صورت خالص و آميخته بوده است. مواد و روش ها: جهت بررسي ويژگي‌هاي جنگل شناسي و تأثير بر خصوصيات فيزيكو شيميايي خاك دو گونه مذكور به صورت خالص و آميخته، سه سطح جنگل كاري شده خالص گونه‌هاي گيلاس وحشي (6000 مترربع) و افراپلت (8000 مترمربع) و آميخته دو ‘گونه (10000 مترمربع) واقع در طرح جنگلداري غرب هراز (ازدارسي) انتخاب شدند. در هر يك از توده ها، ويژگي‌هاي جنگل‌شناسي شامل نوع گونه، قطر برابرسينه، ارتفاع كل، ارتفاع تنه و قطر تاج درختان در چهار جهت جغرافيا يي و خصوصيات فيزيكو شيميايي خاك شامل اسيديته و شوري، كربن آلي، نيتروژن كل، پتاسيم و فسفر قابل جذب، بافت و رطوبت نسبي در عمق 15 سانتي‌متري مورد مقايسه قرار گرفتند. يافته ها: بر اساس نتايج درختان افرا پلت و گيلاس وحشي در توده‌هاي آميخته قطر و ارتفاع كمتري نسبت به توده‌هاي خالص داشتند. حجم درختان در جنگلكاري گيلاس وحشي (0/17 متر مكعب) به طور معني‌داري بيشتر از جنگلكاري خالص افرا پلت (0/11 متر مكعب) بود و آميختگي اثر معني‌داري روي حجم درختان نداشت. ضريب قدكشيدگي جنگلكاري‌ خالص و آميخته گيلاس وحشي (1/07 و 1/03)، به طور بيشتر از جنگلكار‌يهاي خالص و آميخته افرا پلت (0/85و0/83) بود. بيشترين ميزان اسيديته و هدايت الكتريكي خاك در جنگل كاري‌هاي خالص گيلاس وحشي (6/47 و 72/25 ميكرو زيمنس بر سانتي‌متر) و كمترين آن در جنگل كاري‌هاي خالص افرا پلت (5/96 و 47/80 ميكرو‌زيمنس بر سانتي‌متر) مشاهده گرديد. همچنين، بالاترين درصد كربن آلي و ميزان ازت خاك در جنگلكاري‌هاي گيلاس وحشي خالص (1/88% و0/12%) و كمترين ميزان آنها در توده‌هاي آميخته گيلاس وحشي و افرا پلت (0/92% و0/06%) مشاهده شد. توده‌هاي مختلف مورد بررسي تفاوت معني‌داري را از نظر خصوصيات فيزيكي خاك مانند بافت (رسي)، رطوبت نسبي (9/5 تا 13 درصد) و وزن مخصوص ظاهري (1/20 تا 1/32 گرم بر سانتيمتر مكعب) نشان ندادند. نتيجه گيري: با توجه به نتايج بدست آمده از اين پژوهش جنگل كاري خالص با گونه بومي گيلاس وحشي از موفقّيت نسبي خوبي برخوردار بوده و در برخي از فاكتورهاي مورد مطالعه عملكرد بهتري را نسبت به افرا پلت خالص نشان داد. كاشت آميخته اين دو گونه هم در بيشتر فاكتورهاي مورد بررسي اين تحقيق وضعيت بهتري را نسبت به كاشت خالص هر گونه نشان نمي‌دهد.

Background and Objectives: Plantation in each region, depending on Planted species, age, mixture and habitat conditions, can have different effects on stand quality and soil characteristics. The main objective of this study was to investigate the silvicultural characteristics of Pure and mixed plantations of Prunus avium L. and Acer velutinum Boiss. and the effect of those species on soil physic-chemical properties. Materials and Methods: In order to investigate silvicultural characteristics and soil physico chemical properties of two pure and mixed plantations of P. avium and A. velutinum, three planted area of P. avium (6000 m2), A. velutinum (8000 m2) and the mixed stand of two species (10000 m2) in forest plantation of west Haraz (Azdarsi) were selected. In each stand, the silvicultural characteristics (i.e. type of species, diameter in breath height, total height, trunk height and crown diameter) in four geographical directions and soil properties (i.e. pH, EC, organic carbon, total nitrogen, available potassium und phosphorus, texture and relative humidity) were compared in depth of 15 cm were compared. Results: Based on the results, the P. avium and A. velutinum trees in mixed stands had lower diameter and height values than those in pure ones. Trees volume in P. avium (0.17 m3) was higher than those in A. velutinum (0.11 m3) and mixture of two species had no significant impacts on volume of trees. Form factor index in pure and mixed stands of P. avium (1.03 and 1.07) were significantly higher than those in pure and mixed stands of A. velutinum (0.85 and 0.83). The highest and the lowest soil pH and EC were found in pure P. avium (6.47, 72.25 μScm-1) and pure A. velutinum (5.96, 47.80 μScm-1) plantations, respectively. Furthermore, the highest percentage of organic carbon and nitrogen content were observed in pure P. avium (1.88% and 0.12%) and the lowest one in mixed stand and A. velutinum (0.92% and 0.06%). The different studied tree stands did not show any significant differences in soil physical properties (i.e. texture, relative humidity and bulk density). Conclusion: According to the results of this study, pure plantation of native P. avium has a good relative success and in some of the studied factors showed better performance than pure A. velutinum. The combined planting of these two species together in most of the investigated factors does not show a better situation than pure planting of any species.