چارچوب شاهد محور فرايند طراحي مشاركتي در بازسازي هاي مسكن دايم پس از زمين لرزه هاي گيلان- زنجان 69، ورزقان 91 و كرمانشاه 96

بازسازي­ها بهعنوان مهمترين فرايند پاسخگو به آسيب­هاي حاصل از زمين­لرزه­ها مطرح مي­شوند. موفقيت در فرايند بازسازي نيازمند دانش كافي متوليان آن از بستر آسيب­ديده و سطوح بالايي از مشاركت بازماندگان در بازسازي مسكن است. زمان نيز به‌عنوان عامل كليدي در مراحل بازسازي نقش حياتي داشته و تسريع روند آن­ را با وجود فشارهاي سياسي و اقتصادي ميسر مي­نمايد. در اين ميان در اكثر بازسازي­هاي انجام شده، تفكر محصول­گرا بيشتر مورد توجه قرار دارد. در تفكر محصولگرا نقطه­ پايان براي پروژه­هاي بازسازي­ در نظر گرفته مي­شود و محوريت فرايند با رويكرد چرخه­اي يا اسپيرالي ارتقا يابنده ديده­ نمي­شود. اين امر موجب ايجاد شكاف ميان كاربران (بازماندگان)، طراحان و تأمين­ كنندگان مالي در بازسازي مي­گردد. عدم نظارت بر ساخت‌ منطقه­ آسيبديده نيز منجر به افزايش آسيب‌پذيري فيزيكي و عدم دستيابي به اهداف ساخت بهتر از قبل، مي­شود. در اين مقاله چارچوب پيشنهادي فرايند طراحي مشاركتي بازسازي مسكن بازماندگان زمين­لرزه بررسي شده ­است. روش تحقيق آميخته (عمدتاً كيفي) و با استفاده از تحليل محتواي برگرفته از مصاحبه­هاي نيمه­ساختارمند و عميق با بهرهبرداران و مشاهدات در روستاهاي بازسازي شده در سه دوره زماني بلندمدت، ميان­مدت و كوتاه­مدت ميباشد. يافته‌ها نشان مي­دهند كه تقليل شكاف بين كاربران (بازماندگان) و طراحان، در سياستگذاري بازسازي، با در نظر گرفتن سه مرحله­ امكان‌پذير مي­باشد. در تبيين اين مراحل، مرحله­ اول چرخه­اي از طراحي با افزايش آسيب­ پذيري­هاي عمدتاً كالبدي، پيش از وقوع زمين‌لرزه است. مرحله­ دوم روندي خطي از ساخت مسكن و افزايش نگرش­هاي محصول­گرا مي­باشد. اين مرحله به‌منظور ارايه پاسخ سريع به حجم عظيم نياز به ساخت­وساز، پس از تخريب­هاي گسترده­­ در زلزله ­ها شكل مي­گيرد. در اين راستا فشارهاي سياسي، اجتماعي و اقتصادي وارد بر منطقه­ آسيب­ديده در زمان رسمي تعيين شده براي بازسازي از طرف متوليان آن مديريت مي­شود. مرحله­ سوم كه داراي ماهيتي مارپيچي ارتقا يابنده (اسپيرال) از فرايند طراحي مسكن است، پس از اتمام زمان رسمي بازسازي شكل مي­گيرد. بايد توجه داشت كه اقدامات بازماندگان در ايجاد تغيير به‌منظور تطبيق بيشتر كالبد با معيشت، فرهنگ و هويت افراد در اين مرحله تأثيرگذار است.

اين مقاله فاقد چكيده لاتين است