چكيده فارسي :
ادامه روند خشكسالي هاي اخير و افت شديد سطح سفره هاي آب زيرزميني در استان آذربايجان شرقي ايجاب مي كند كه مصرف آب در بخش كشاورزي با اصلاح الگوي كشت كاهش يافته و محصولات با نياز آبي كم جايگزين محصولات فعلي شود. اين پژوهش به منظور مكانيابي مناطق مستعد كشت زعفران و با در نظر گرفتن نيازهاي اكولوژيك اين محصول با روش تحليل سلسله مراتبي (AHP) و در محيط سيستم اطلاعات جغرافيايي صورت گرفت. پارامترها و داده هاي مورد استفاده شامل اطلاعات مربوط به زمين، خاك و دادههاي اقليمي با طول دوره آماري ميانگين ماهانه مشترك30 ساله (94-1364) از ايستگاههاي سينوپتيك و كليماتولوژي مناطق مختلف استان و همچنين از چهار ايستگاه سينوپتيك استانهاي مجاور استخراج شدند. سپس بر اساس اهميت هر پارامتر با استفاده از مدل AHP به وزندهي معيارها در سطح منطقه مورد مطالعه پرداخته شد. براي تحليل فضايي، اطّلاعات به نرم افزار Expert choice وارد و خوشه‌بندي، ارزشگذاري معيارها و تلفيق اطّلاعات انجام و در نهايت لايه نهايي توليد گرديد. نتايج نشان داد كه 42 درصد از اراضي استان آذربايجان شرقي براي كاشت زعفران در كلاسهاي كاملاً مناسب و نسبتاً مناسب، 14 درصد اراضي در كلاس مناسب اما با سودآوري كم (تناسب بحراني) و 44 درصد اراضي در كلاس نامناسب قرار گرفتند. دشتهاي مناسب كاشت محصول زعفران شامل دشتهاي هريس، تبريز، بناب، ملكان، مرند، اسكو، آذر شهر، هشترود، ملكان، عجب شير و سراب و در كلاسهاي نامناسب بخش هايي از مناطق كليبر، جلفا، بستان آباد، مراغه، اهر، ميانه و ورزقان قرار دارند. محدوديتهاي شاخص اين مناطق براي كشت زعفران ارتفاع، شيب و محدوديتهاي دمايي بودند.
چكيده لاتين :
Recent continuous drought and decreasing ground water table led us to improving irrigation schedule and
introducing less water-needed plants. Recent study conducted for determining suitable zone for saffron in
East Azarbayjan with GIS and model AHP. Parameters like climate data, soil and water for 30 years collected
from synoptic and climatologic station such as Tabriz, Ahar, Marand, Jolfa, Mianeh, Sarab, Bostanabad,
Bonab, Maraghe, Malekan and Kaleybar around province and from four neighbor provinces like Orumieh,
Piranshahr, Ardabil and Zanjan. Then parameters weighted upon AHP in parameter importance each region.
Data transferred to Expert choice and clustered, rated, integrated for producing the last layer. The results
showed that 42% of province land was suitable and moderate suitable for culturing saffron. But 14% showed
critical suitability and 44% was not suitable for Saffron culture. Tabriz, Marand, Osku, Azarshahr, Ajabshir,
Bonab, and Malekan plains are suitable places and Sarab, BostanAbad, Maragheh, Ahar, and Hashtrud
plains are in critical suitability for Saffron culture. Climatic and geographical indices for saffron cultivation
in the region were altitude, slope and temperature.
