مطالعه ژنتيكي صفات زراعي در توتون (Nicotiana tabacum L.) با استفاده از تجزيه گرافيكي داي‌آلل به روش هيمن

Genetic Study of Agronomic Traits in Tobacco (Nicotiana tabacum L.) Using Hayman’s Graphical Analysis of Diallel

به‌منظور تجزيه و تحليل گرافيكي و برآورد پارامترهاي ژنتيكي مربوط به عملكرد و اجزاي آن، از تلاقي­ هاي داي‌آلل يك‌طرفه شش رقم توتون استفاده شد. در اين بررسي نتاج F2 به همراه والدها در قالب طرح بلوك­هاي كامل تصادفي با سه تكرار مورد ارزيابي قرار گرفتند.نتايج تجزيه واريانس حاكي از وجود تفاوت معني­ دار بين ژنوتيپ­ها براي صفات ارتفاع بوته، تعداد برگ، وزن خشك برگ و وزن‌ تر برگ بود. براي تجزيه­ي داده­ ها از روش گرافيكي هيمن استفاده گرديد. تجزيه داي­آلل نشان دهنده ­ي وجود عمل افزايشي و غالبيت در وراثت همه صفات مورد مطالعه بود. البته در صفات ارتفاع بوته، تعداد برگ، طول و عرض برگ، قطر ساقه، فاصله ميانگره و وزن خشك برگ ميزان اثرات افزايشي بيش از اثرات غالبيت و در صفت وزن تر برگ ميزان اثر غالبيت بيش از اثر افزايشي بود. دخالت عمل افزايشي ژن در وراثت وزن خشك برگ (عملكرد) نشان دهنده ­ي تأثير انتخاب براي اصلاح اين صفت بود. با توجه به اينكه وزن تر برگ توسط عمل غالبيت كنترل شد، بنابراين روش­هاي مبتني بر دورگ ­گيري براي اصلاح اين صفت مؤثر هستند. همچنين عمل افزايشي و غالبيت ژن در وراثت صفات عملكرد، ارتفاع بوته و تعداد برگ دخالت داشتند. با توجه به برآوردهاي ميانگين درجه غالبيت و نتايج تجزيه و تحليل گرافيكي، عمل ژن براي وزن تر برگ از نوع فوق‌غالبيت بود، بنابراين براي افزايش و بهبود اين صفت مي­توان از پديده­ ي هتروزيس بهره برد. براي ارتفاع بوته، تعداد برگ و عملكرد، عمل ژن از نوع غالبيت نسبي بود.

For the purpose of graphical analysis and estimation of genetic parameters related to yield and its components, six tobacco genotypes was crossed in half -diallel mating design. In this study, the F2 progenies and their parents were evaluated in a randomized complete block design with three replications. The results of analysis of variance indicated a significant difference between genotypes for plant height, leaf number, leaf dry weight and leaf fresh weight. Hayman graphical method was utilized for analysis of data. Diallel analysis indicated existence of an additive and dominant actions in inheritance of all studied traits. Traits including plant height, leaf number, leaf length and width, stem diameter, internode distance and leaf dry weight possessed greater additive effects meanwhile in the leaf weight the dominance effect was greater. The additive gene action detected for leaf dry weight (yield) manifested the influence of selection methods in breeding of this trait. Due to the fact that the fresh weight of the leaf was controlled by dominance effects, so hybrid-based methods are effective in modifying this trait. Also, additive and dominance gene action were contributed in heritability of yield, plant height and number of leaves. Regarding the mean values of dominance degree and results of graphical analysis, the gene action for leaf fresh weight was over-domnance and so, the heterosis phenomenon could be used to increase and improve this trait. For the traits including plant height, leaf number and yield, the gene action type was relative dominance.