پديد آورندگان :
قنبري، سجاد دانشگاه تبريز - دانشكده كشاورزي و منابع طبيعي اهر - گروه جنگلداري , فتحي زاده، اميد دانشگاه تبريز - دانشكده كشاورزي و منابع طبيعي اهر - گروه جنگلداري , سفيدي، كيومرث دانشگاه محقق اردبيلي - دانشكده كشاورزي و منابع طبيعي، اردبيل
كليدواژه :
تمايز قطري , حفاظت جنگل , سرخدار , شاخص هاي ساختار
چكيده فارسي :
سابقه و هدف: تشريح كمي ساختار جنگل به عنوان مهمترين مولفه در مديريت اكوسيستم هاي جنگلي ضرورت دارد. سرخدار (Taxus baccata L) به عنوان يكي از مهمترين گونه‌هاي درختي رويشگاه جنگلي ارسباران در شمال غرب ايران است. هدف اين بررسي، تعيين ويژگي‌هاي ساختاري و تركيب جوامع جنگلي سرخدار در رويشگاه‌هاي طبيعي در جنگلهاي ارسباران با استفاده از روش‌هاي مبتني بر نزديكترين همسايه و نتايج آماربرداري صد در صد در رويشگاه‌هاي با وضعيت حفاظتي متفاوت بيان كند.
مواد و روشها: در اين پژوهش سه رويشگاه كلاله، وايقان و كورن انتخاب و به دو روش صددرصد و نزديكترين فاصله آماربرداري شدند. در هر رويشگاه يك شبكه آماربرداري به ابعاد 25×25 متر پياده شده و در محل تقاطع اضلاع شبكه تعداد 56 نقطه نمونه‌برداري انتخاب و نزديكترين درختان سرخدار به مركز تقاطع به‌عنوان درخت شاهد همراه با سه درخت جانبي كه در نزديكترين فاصله از درخت شاهد قرار داشتند با استفاده از روش فاصله‌اي و بدون پلات اندازه‌گيري شدند. براي بررسي ساختار از شاخص‌هاي آميختگي، تمايز قطري و ارتفاعي، شاخص فاصله درختان و شاخص كلارك و ايوانز استفاده شد.
يافته‌ها: ميانگين ارتفاع درختان سرخدار در دو رويشگاه كلاله (4/83 متر) و وايقان (5/1 متر) بود و در اشكوب زيرين قرار داشتند. ولي در رويشگاه كورن ارتفاع درختان سرخدار (4/04 متر) با بقيه درختان توده (4/3 متر) اندازه مشابهي داشت. نتايج نشان داد كه چهار گونه ممرز (68 درصد)، افرا (8 درصد)، سرخدار (7 درصد) و بلوط سياه (5/2 درصد) حدود 88 درصد از تراكم درختان موجود در تودهها را تشكيل مي داد. در هر سه رويشگاه، سرخدار در پايين‌ترين طبقه قطري (7/5-12/5 سانتي‌متر)، بيشترين فراواني را دارد. ميانگين شاخص فاصله بين درختان در رويشگاهاي با سابقه حفاظت طولاني مدت و كوتاه مدت به ترتيب برابر با 3/8 و 5/14 متر بود. ميانگين شاخص تمايز قطري در رويشگاهاي با سابقه حفاظت طولاني مدت و كوتاه مدت به ترتيب برابر با 0/59 و 0/06 برآورد شد. نتايج محاسبات نشان داد كه ارزش مينگ لينگ يك در منطقه وايقان 100 درصد بود. البته ارزش يك براي منطقه كلاله حدود 85 درصد را نشان داد. اما در رويشگاه كورن شاخص آميختگي با ارزش صفر حدود 25 درصد فراواني داشت. ارزش شاخص كلارك ايوانز نشان داد كه در رويشگاه وايقان (1/29) و در دو رويشگاه كلاله (1/07) و كورن (0/82)، اين شاخص نزديك به يك بود.
نتيجه‌گيري: نتايج نشان داد كه پايه‌هاي سرخدار تعداد در هكتار و سطح مقطع پاييني نسبت به ساير گونهها در توده‌هاي مورد مطالعه دارند. انجام عمليات‌هاي جنگل‌شناسي براي كاهش تعداد در هكتار و سطح مقطع ساير گونهها به تقويت پايه‌هاي سرخدار منجر مي-شود. با توجه به اينكه سرخدار نور ملايم را مي‌طلبد، كاهش بيش از اندازه تراكم درختان در توده مي‌تواند به سرخدار آسيب بزند. بر اساس نتايج اعمال حفاظت و جلوگيري از آشفتگي‌هاي با منشا انساني مي‌تواند باعث تسريع بازگشت اكوسيستم به وضعيت مطلوب گردد.
چكيده لاتين :
Background and Objectives: One of the most important conservation actions that can be taken in
disturbed forests is the development of enclosed areas that can substantially impact the structure and
composition of vegetation. The main goal of forest management plans is to maintain the natural
structure of stands. Yew is one of the most important and threatened tree species in the Arasbaran
region in northwestern Iran.
Materials and Methods: In this research, we assessed the structural characteristics and composition
of yew forest communities using the nearest neighbor and full callipering methods at three sites with
different management histories. Within a one-hectare sampling area, tree species identity, diameter,
height and crown diameter were measured. In each of these sampling areas, 56 sample points were
surveyed in a 25 m × 25 m grid for trees species identity, diameter, height and distance from
reference to neighbor trees. To quantify the structural characteristics in areas of different
conservation status, some indices calculated including mingling, distance to neighbor, diameter and
height differentiation, uniform angle and Clark Evans.
Results: The average height of yew trees at the long-term sites SKA and SVA was 5.1 and 4.8 m
respectively. These trees were located in the lower layer. In the short-term site (SKU), however, yew
trees (4.04 m) had approximately the same height as other trees (4.3 m). Results revealed that four
species – hornbeam (68%), maple (8%), yew (7%) and oak (5.2%) composed 88% of tree species.
The majority of trees had a low distance (2-3 m) between neighbors. Due to the high density of trees
in the sites with a long-term conservation period (SKA and SVA), a low percentage of trees had
mean distance more than 5 meters. Mean of distance to neighbor (Di) index for long-term and shortterm sites were 3.8 and 5.14, respectively. The mean TDi for long-term and short-term conservation
areas was 0.59 and 0.06, respectively. The uniform angle index showed that there was no class value
1 at all three sites. In the long-term enclosed area, Clark Evans index was 1.18. In short termenclosed areas, it was less than 1 (0.82). At all sites, yew trees were in the least vital class.
Conclusion: Reducing tree density and basal area of other species will lend strength to yew trees in
the studied sites. However, because yew trees need moderate light conditions, excessive decreases in
the tree density can be detrimental. In order to optimize the management of forest resources, it is
essential to get the correct information about the structure of forest stands. It is important to obtain
enough information about the forest stand structure and changes in various indicators of stand to
offer new approaches to forest management. The results of this research can show the conservation
effects on yew stands in long-term and short-term conservation periods. It helps provide effective
and useful conservation solutions.
