كليدواژه :
نظريه زمينه اي , مديريت منابع آب , حوضه آبريز زاينده رود , سيستم اداري - نهادي
چكيده فارسي :
افزايش فزاينده نيازهاي آبي در بخش‌هاي مختلف كشاورزي، شرب و صنعت و از طرف ديگر تغييرات اقليمي كه منتج به كاهش منابع آب تجديدپذير شده باعث محدوديت‌هاي جدي در اعمال شيوه‌هاي متعارف و سنتي مديريت منابع آب به‌ويژه در مناطق خشك و نيمه خشك از جمله فلات مركزي ايران شده است. براي مديريت مؤثر منابع آب، ضروري است علاوه بر سيستم طبيعي، سيستم‌هاي اجتماعي-اقتصادي و سيستم اداري- نهادي مرتبط با منابع آب نيز بررسي شوند. هدف پژوهش حاضر، مطالعه سيستم اداري- نهادي مديريت آب در حوضه زاينده‌رود است. عموماً براي مطالعه سيستم‌هاي منابع آب، از روش‌هاي كمي استفاده مي‌شود، لكن عدم وجود داده‌هاي كمّي كافي، ضعف مدل‌هاي كمّي در انطباق با سيستم‌هاي انساني و عدم توانايي براي ارائه يك تصوير كلي از مسئله، از جمله چالش‌هاي پيش روي اين مدل‌ها محسوب مي‌شوند؛ لذا استفاده از روش‌هاي كيفي در كنار روش‌هاي كمّي، براي شناخت اين سيستم‌ها ضروري است. در پژوهش حاضر، با استفاده از روش كيفي تئوري زمينه‌اي، به‌عنوان يك روش كيفي نظام‌مند، مهم‌ترين مشكلات سيستم اداري- نهادي مديريت آب در حوضه زاينده‌رود مطالعه شد. نتايج اين پژوهش نشان مي‌دهد، اطلاعات ناقص و اشتباه، فهم متفاوت از مسائل، جلسات ناكارآمد، تعارض منافع، عدم هماهنگي بين سازمان‌ها، امكان فساد و ضعف نظارت از جمله عواملي هستند كه سبب شده‌اند ساختار اداري فعلي ناكارآمد باشد. ريشه اين مشكلات نيز عدم وجود شفافيت و عدم مشاركت ذينفعان در مديريت منابع آب است. اين عوامل در كنار فقدان ساز و كار بازدارنده از تخلف سبب شده است منابع آب پيش از ظرفيت حوضه تخصيص يابد.
چكيده لاتين :
Increasing water demand in agricultural, urban and industrial sectors and decreasing water resources due to climate change cause serious restrictions in traditional manners of water
management especially in arid and semi-arid regions including Central Plateau of Iran. In order
to manage water resources effectively, it is essential to consider the socio-economic system and
administrative-institutional system, in addition to the natural system. This study aims to
investigate the administrative-institutional system of water management in Zayandehrud basin.
Quantitative methods are generally used to study water resource systems, but these methods
face some challenges such as: the lack of sufficient data, the weakness of the quantitative
models in adapting to human systems, and the inability to provide a general picture of the
problem; therefore, it is essential to use Qualitative methods along with quantitative methods for
understanding these systems. The present study tries to understand the most important problems
of the administrative-institution of water management system in the Zayandehrud basin using
the grounded theory as a systematic qualitative method. The results of this study indicate that
the incomplete and misleading information, different understanding of issues, ineffective
meetings, conflict of interest, lack of coordination and conflict between organizations, corruptor
structure, and weak regulatory system are the cause of the ineffectiveness of the current
administrative structure. The main causes of these problems are the lack of transparency a non-participatory management. These factors, along with the lack of a deterrent mechanism,
have led to excessive water allocation and unauthorized exploitation. According to recent data
from the past 20 years, the average annual renewable water including water transferred into
the basin has been about 2500 MCM while the average annual water consumption has been
about 2770 MCM and resulted in a cumulative decrease of 4900 MCM non-renewable water
storage. In this paper, only quantitative method of the grounded theory is considered and it is
necessary to use a quantitative method in the future to accurately assess the importance of the
factors driving the instability of water resources in the Zayandehrud river basin.
