طراحي الگوي نقشه مفهومي برنامه ريزي راهبردي در توسعه دانشگاه

University Educational Planning: Designing a Model of Conceptual Roadmap for University development

نقشه مفهومي به عنوان زيرساخت تدوين برنامه ريزي آموزشي استراتژيك در دانشگاههاي جهان مورد توجه قرار گرفته؛ اما در دانشگاههاي ايران از مباني نظري مرتبط با آن غفلت شده است. پژوهش حاضر با هدف طراحي نقشه مفهومي براي توسعه دانشگاه تلاش كرده است با بهره گيري از روش پژوهش آميخته متوالي ناهمزمان اكتشافي (كيفي – كمي)، برخي از مؤلفه هاي مهم و تأثيرگذار را مورد بررسي قرار داده و الگويي براي نقشه مفهومي ارائه دهد. با بررسي اسناد بالادستي مرتبط با برنامه هاي توسعه دانشگاههاي بخش دولتي، مصاحبه با 54 عضو و توزيع پرسشنامه بين 205 نفر از مجموع 600 عضو هيأت علمي از 53 گروه آموزشي دانشگاه شهيد چمران اهواز، اطلاعات و داده هاي كيفي و كمي جمعآوري، تحليل و تبيين گرديد. شيوه جمع آوري و تجزيه و تحليل داده ها در بخش اسناد بالا دستي به صورت تحليل محتوا و در بخش كيفي با استفاده از روش كدگذاري اشتروس و كوربين، شامل سه مرحله (باز، محوري و انتخابي) انجام شد. در بخش كمي نيز پس از گردآوري داده ها با پرسشنامه محقق ساخته با 9 خرده مقياس و 127 گويه كه بر اساس اسناد بالادستي و نتايج مصاحبه اوليه، ساخته و روايي صوري و محتوايي و پايايي آن به تأييد رسيده بود، با روش آمار توصيفي (ميانگين و انحراف استاندارد) تحليل داده ها انجام شد. طبق نتايج، مؤلفه هاي اصلي نقشه مفهومي، عبارتند از: جو سازماني حاكم بر دانشگاه، كاركردهاي دانشگاه، مقبوليت و مشروعيت، و توسعه رشتهها و گروههاي آموزشي، كه شناسايي شدند و بر اساس اهميت در قالب مدلي از نقشه مفهومي براي دانشگاه ارائه شدند.

In the most of the foreign university having a conceptual roadmap is the main bases of university development plan; but it has been neglected in Iranian universities. In this research, for present a conceptual roadmap to educational planning, an exploratory mixed method research (Qual. and Quan.) was used. Data were collected from related archives to developmental plans of public universities and previous research, interviews with 54 faculty members and copleted researcher-made questionnaire by 205 faculty members. For interviews and completing questionnaire, correspondents were selected from faculty members of 53 departments of Shahid Chamran university of Ahvaz. In Qualitative section, by purposeful sampling and in quantitative section, by stratified random method. Data were collected and analyzed by different quantitative (mean and standard diviation) and qualitative analytical method (Straus & Corbin coding method). The results show that five main elements of conceptual roadmap are: university climate, functional of university, legitimation of university, and development of departments and disciplines, which combined based on their importance, in a proposed model of conceptual roadmap for university.