بررسي سازگاري تعدادي از ارقام زيتون يوناني در منطقه طارم

سابقه و هدف: زيتون يكي از مهم‌ترين محصولات درختي در استان زنجان بوده و در حال حاضر، شهرستان طارم بيشترين سطح زير كشت زيتون كشور را به خود اختصاص داده است. يكي از مهمترين عوامل توسعه كشت محصولات بـاغي در هر منطقه، انتخــــاب ارقام سازگار مي‌باشد. از اين رو مي‌توان با بررسي تنوع موجود در بين ارقام مختلف زيتون، ارقامي با عملكرد بالا، خصوصيات مطلوب و سازگار به شرايط آب و هوايي هر منطقه انتخاب كرد. اين مطالعه به منظور بررسي سازگاري شش رقم زيتون يوناني و انتخاب ارقام سازگار با منطقه طارم انجام گرديد. مواد و روش ها: اين مطالعه از سال 1392 تا 1394 در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار و شش رقم در ايستگاه تحقيقات زيتون طارم به اجرا درآمد. ارقام مورد آزمايش شامل آمفي‌سيس، هالكيديكي، مگارون، تياكي، آگروماناكي و پاتريني بود. صفات رويشي و زايشي از قبيل ارتفاع درخت، عرض تاج درخت، سطح مقطع تنه، تعداد گل‌آذين در شاخه، تعداد گل در گل‌آذين، درصد گل‌هاي كامل، درصد تشكيل ميوه و صفات ميوه از قبيل وزن ميوه، وزن هسته و نسبت گوشت به هسته براي 30 ميوه در هر درخت، عملكرد ميوه در هر درخت و درصد روغن اندازه‌گيري شد. روغن ميوه با استفاده از دستگاه سوكسله و حلال دي اتيل اتر استخراج و مقدار روغن در ماده خشك و ماده تر ميوه تعيين گرديد. داده ها با نرم افزار آماري SAS مورد آناليز قرار گرفت. يافته ها: نتايج نشان داد كه بين ارقام از نظر همه صفات رويشي و زايشي اندازه‌گيري شده اختلاف معني‌داري وجود داشت. به طوري كه ارقام تياكي و هالكيديكي بيشترين ارتفاع و عرض تاج را داشتند در حالي‌كه كه رقم مگارون داراي كم‌ترين ارتفاع و رشد قطري تاج درخت بود. از نظر تعداد گل‌آذين در شاخه، ارقام پاتريني و مگارون برتر از ساير ارقام بودند. درصد تشكيل ميوه بر اساس نوع رقم متفاوت بود و اختلاف معني‌داري بين ارقام مشاهده گرديد. رقم تياكي با 88/1 درصد بيش‌ترين و رقم هالكيديكي با 52/0، كم‌ترين درصد تشكيل ميوه را داشتند. وزن تر ميوه از 71/1 در رقم تياكي تا 38/8 گرم در رقم هالكيديكي متغير بود. بيش‌ترين عملكرد ميوه در رقم هالكيديكي به دست آمد درحالي‌كه رقم آگروماناكي داراي كمترين عملكرد بود. بيشترين كارآيي عملكرد مربوط به رقم مگارون بود. ارقام تياكي و آمفي‌سيس به ترتيب با 17/53 و 05/53 درصد، بيشتر مقدار روغن در ماده خشك ميوه را داشتند. نتيجه گيري: با توجه به نتايج به دست آمده مي‌توان رقم هالكيديكي و مگارون را به دليل عملكرد بالاتر، ميوه درشت‌تر و درصد روغن مناسب، به عنوان يك رقم دو منظوره براي باغ‌هاي تجاري طارم و مناطق با شرايط آب و هوايي مشابه، پيشنهاد كرد. همچنين با توجه به قدرت رشد متوسط و كارايي عملكرد بالا، رقم مگارون براي سيستم هاي كشت‌ متراكم مناسب است.

Background and Objective: Olive is one of the most important fruit trees in Zanjan province. Currently, Tarom County has the highest olive cultivation area in the country. Selection of suitable and compatible cultivars is one of the most important factors in the development of fruit trees cultivation in each region. Therefore, high yielding cultivars with favorable characteristics and adaptable to a special environmental conditions can be selected by investigating the diversity among different olive cultivars. This study was carried out to investigate the compatibility of six Greek olive cultivars for Tarom region. Materials and Methods: This study was implemented during 2013 to 2015 in a randomized complete block design with three replications and six cultivars at Tarom Olive Research Station. The tested cultivars were Amphysis, Halkidiki, Megaron, Tiaki, Agromanaki and Patrini. Vegetative and reproductive characteristics such as tree height, tree width, TCSA, inflorescences per shoot, flowers per inflorescence, percentage of perfect flowers, percentage of fruit set and fruit characteristics such as fruit fresh weight, stone weight, pulp/stone ratio for 30 fruits per tree, fruit yield and oil content were measured. Fruit oil was extracted by using Soxhlet and Diethyl ether and the oil content was determined in dry and fresh matter. Data were analyzed using SAS statistical software. Results: The results showed that there was a significant difference between cultivars for all vegetative and reproductive characteristics. Tiaki and Halkidiki cultivars had the highest tree height and canopy width, while the Megaron cultivar had the lowest height and canopy width. In terms of number of inflorescences per shoot, Patrini and Megaron cultivars were superior to others. Percentage of fruit set varied depending on the cultivar and showed significant differences among the cultivars. Tiaki cultivar with 1.88 and halkidiki cultivar with 0.52 percent had the highest and lowest fruit set, respectively. fruit Fresh weight varied from 1.71 g in Tiaki to 8.38 g in Halkidiki cultivar. The highest fruit yield was obtained from Halkidiki, while Agromanaki cultivar had the lowest yield. The highest fruit yield efficiency belonged to the Megaron cultivar. Amphysis and Tiaki cultivars had the highest oil percentage in dry matter. Conclusion: According to the results, Halkidiki and Megaron cultivars are suggested as dual-purpose cultivars for commercial orchards at Tarom and climatically similar conditions due to higher yields, large fruits and appropriate oil percentages. Moreover, Megaron cultivar can be suitable for high density production systems due to its moderate growth and high yield efficiency.