بررسي زمين زمان‌ سنجي گنبد آتشفشاني بهلول داغي، شمال تبريز: برپايه داده‌هاي سن‌سنجي Ar 39Ar/40 بيوتيت

Geochronology investigation of the Bahlul Daghi volcanic dome, north of Tabriz, by application of 40Ar/39Ar dating on biotite

حوضه تبريز داراي فعاليت‌هاي گسترده آتشفشاني سنوزوئيك و كواترنري بوده است و در پهنه برخوردي بين ورقه عربستان و اوراسيا قرار دارد. سازندهاي موجود در منطقه از سازندهاي رسوبي- تخريبي به سن ميوسن (سازند قرمز بالايي) به همراه آتشفشاني‌هاي داسيتي جوان‌تر تشكيل شده­اند. گنبد آتشفشاني بهلول داغي در جنوب روستاي اسپيران از نظر تركيب بين داسيت تا ريوليت متغير بوده و معمولاً داراي بافت پورفيري با درشت بلور‌هايي از كوارتز، پلاژيوكلاز، سانيدين، هورنبلند و بيوتيت است. شواهد صحرايي آشكارا نشان مي‌دهد كه آنها به داخل توالي سازند قرمز بالايي نفوذ كرده‌اند و بنابراين جوان‌تر از اين واحدها هستند. به منظور تعيين سن دقيق، بررسي­ هاي سن­ سنجي آرگون- آرگون بر هفت بلور بيوتيت جدا شده از نمونه داسيتي انجام شد. در اين بررسي، طيف سن­ سنجي نعلي­ شكلي (U شكل) با سن ­هاي آشكار شده بالا نسبت به نمودار تشكيل شد. اين شكل نعل­­ مانند ناشي از بالا بودن مقادير اوليه آزادسازي آرگون است كه به وسيله كاهش سن در يك نمودار به خوبي تعريف شده دنبال مي­ شود و با توجه به آن سن دقيق نمونه آتشفشاني مشخص مي شود كه براي نمونه­ هاي مورد بررسي Ma 0/15±2/05 تعيين شد.

Tabriz Basin has had extensive Cenozoic and Quaternary volcanic activity and lies in NW Iran within the collision zone of the Arabian and Eurasian plates. Formations in the region consist of siliciclastic rocks of the Miocene age (Upper red formation), along with younger dacite volcanic rocks. The Bahlul Daghi volcanic dome in the south of Spiran is variable in terms of the composition between dacite to rhyolite. It usually contains porphyry texture with phenocrysts of quartz, plagioclase, sanidine, hornblende and biotite. Field observations clearly show that they penetrate into the sequence of the Upper Red Formation, so they are younger than these units. In order to determine the exact age of volcanic rocks, Ar-Ar age dating was performed on seven biotite crystals isolated from the dacite sample. This analysis yielded saddle-shaped age spectra with initially old apparent ages followed by decreasing to a well defined plateau age, from which a precise age for volcanic rocks can be determined. Our new 40Ar/39Ar isochron results date this volcanic rocks 2.05±0.15 Ma.