درآمدي براصول تربيتي نقد با محوريت رساله حقوق امام سجاد عليه‌السلام

هدف پژوهش حاضر، بررسي اصول تربيتي نقد در رساله حقوق امام سجاد عليه‌السلام است كه با روش تحليل مضمون انجام شده؛ بدين ترتيب كه تمامي بندهاي رساله مورد مطالعه قرار گرفته و از ميان آن‌ها هشت بند كه از نظر مفهومي به تبيين نگرش نقادانه بسيار نزديك بودند، انتخاب شدند. اين هشت بند عبارتند از: حق ادعاكننده عليه تو، حق كسي كه تو بر ضد او ادعايي داري، حق مشورت‌گيرنده، حق مشورت‌دهنده، حق نصيحت‌خواه، حق ناصح، حق مسئول و حق كسي كه به تو بدي كرده است. همچنين عباراتي از ساير بندها كه واژه «نصح» در آن‌ها به كار رفته، مورد تحليل مضمون قرار گرفته‌اند؛ عباراتي از بندهاي حق زمامدار، حق شاگرد و متربي، حق برادر، حق همسايه و حق دوست. يافته‌هاي پژوهش نشان مي‌دهد كه مشاركت در ترويج فرهنگ نقد، توجه به تفاوت‌هاي فردي و حق‌گرايي، سه اصل مهم اصول تربيتي نقد به حساب مي‌آيند كه خود به زير مقولات درخواست و دعوت به نقد توسط صاحب اثر، پذيرش درخواست نقد از سوي اهل فن، توجه به ويژگي‌هاي شخصيتي، روحي و سطح دانش نقد شونده، ايجاد بستر و زمينه روحي مناسب براي پذيرش نقد، شنيدن مؤثر و ارزيابي منصفانه تقسيم مي‌شوند. همچنين حاكميت رحمت و محبت در نقادي، توجه به مصالح اجتماعي و نهادينه شدن فرهنگ تربيتي نقد در جامعه در نگاه امام سجاد عليه‌السلام، از ديگر يافته‌هاي اين پژوهش به شمار مي‌رود.