بررسي اثرات سوپرجاذب و آبياري بر خصوصيات ريشه و عملكرد گياه ماش (Vigna radiata L.)

به‌منظور بررسي اثرات سوپرجاذب و دور آبياري بر خصوصيات ريشه و عملكرد گياه ماش، آزمايشي به‌صورت كرت‌هاي خردشده در قالب بلوك‌ كامل ‌تصادفي با چهار تكرار در دو منطقه (خرم‌آباد و كوهدشت) انجام شد. كرتهاي اصلي شامل دور آبياري در سه سطح (پنج، 10 و 15 روز) و كرتهاي فرعي شامل مقادير مختلف هيدروژولهاي سوپرجاذب آكوازورب در چهار سطح (صفر، 100، 200 و 300‌كيلوگرم در هكتار) بودند. نتايج نشان داد كه كمبود آب باعث كاهش صفات حجم ريشه، وزن خشك ريشه و افزايش طول كل ريشه­ها شد، به‌طوري‌كه كمترين مقدار حجم ريشه (11/3‌سانتي‌متر مكعب تك بوته) و وزن خشك ريشه (93/0‌گرم تك بوته) و بيشترين مقدار طول كل ريشه­ها (1/9‌سانتي­متر در بوته) در دور پنج روز آبياري به‌دست آمد. كاربرد پليمر سوپرجاذب، تمامي صفات مورد ارزيابي و عملكرد دانه را افزايش داد. بيشترين كارآيي مصرف آب (2/1‌كيلوگرم عملكرد دانه بر مترمكعب آب مصرفي) در تيمار دور آبياري 15‌روز و مصرف 200‌كيلوگرم در هكتار سوپرجاذب به‌دست آمد و كمترين مقدار (31/0‌كيلوگرم عملكرد دانه بر مترمكعب آب مصرفي) آن در تيمار دور آبياري پنج‌روز و عدم مصرف سوپرجاذب ثبت گرديد. به‌طور ميانگين در هر دو منطقه بيشترين عملكرد دانه (1966‌كيلوگرم در هكتار) در تيمار دور آبياري 10‌روز و مصرف 200‌كيلوگرم در هكتار سوپرجاذب و كمترين مقدار آن (1167‌كيلوگرم در هكتار) در تيمار دور آبياري 15‌روز و مصرف 300‌كيلوگرم در هكتار سوپرجاذب به‌دست آمد. به‌طوركلي نتايج اين مطالعه نشان داد كه سوپرجاذب آكوازورب در شرايط كمبود آب باعث بهبود عملكرد دانه و كارآيي مصرف آب گياه ماش گرديد و اين ماده در دورهاي آبي زياد و محدوديت آب، باعث جلوگيري از اثرات منفي محدوديت آب بر عملكرد دانه گياه ماش شد. اين مطالعه مشخص كرد كه مقدار بهينه كاربردي سوپرجاذب آكوازورب به‌ويژه در شرايط محدوديت آب برابر با 200‌كيلوگرم در هكتار بود و با كاربرد بيشتر از 200‌كيلوگرم سوپرجاذب در هكتار در شرايط محدوديت آب در اين ماده اثرات منفي بر عملكرد دانه داشت. همچنين اگرچه برهمكنش سوپرجاذب و دور آبياري بر صفات ريشه­اي معني­دار نبود، ولي اثرات ساده اين ماده نشان‌دهنده اثرات مثبت آب بر بهبود صفات ريشه ­اي اندازه ­گيري‌شده بود.

Water is an important economic resource in many parts of the world, especially in arid and semi-arid reigns. Also, drought stress is a major constraint for crop production in arid and semiarid regions, such as Iran. Drought stress affects different aspect of plant growth, through a series of morphological and physiological changes. Application of some soil conditioners, like superabsorbent polymers, could be effective for absorbing seasonal rain and suitable source of water for plant growth during dry seasons. These polymers can reserve different amounts of water in itself and so increases the soil ability of water storing and preserving and approve plant growth under water deficiency. Also, they can improve plant growth indices and increase its growth by changing the soil structure and improving the environmental conditions of plant growth. This experiment was conducted in order to study the effects of superabsorbent and irrigation period on root characteristics and yield of mung bean.