شيمي كاني و شرايط فيزيكي تبلور در توده‌هاي ديوريتي كرتاسه پسين فيلشور و گفت، جنوب غرب سبزوار

Mineral chemistry and physical conditions of crystallization in Filshour and Goft dioritic intrusions, Southwest of Sabzevar

توده ­هاي نفوذي ديوريتي فيلشور و گفت به سن كرتاسه پسين در جنوب غرب سبزوار، در لبه شمالي پهنه ايران مركزي قرار دارند. سنگ­هاي اين توده­ها داراي بافت­ هاي پورفيري، افيتي، ساب افيتي و ميان دانه­اي در لبه­ ها و دانه­ اي در مركز هستند و از كاني­ هاي آمفيبول، پلاژيوكلاز و كلينوپيروكسن (در ساب افيتي) به همراه كوارتز (در كوارتزديوريت­ ها) تشكيل شده­اند. آمفيبول­ موجود در اين سنگ­ ها در گروه كلسيمي و از نوع هورنبلند منيزيم ­دار است. تركيب پلاژيوكلازها از آنورتيت تا لابرادوريت متغير است. دماها و فشارهاي بسته شدن و برقراري تعادل در آمفيبول ­ها و پلاژيوكلازها بر اساس روش­ هاي مختلف دما- فشارسنجي بين 918 تا 763 درجه سانتي­گراد و 3 تا 5/5 كيلوبار (برابر با فشار عمق­ هاي 10-18 كيلومتري) به دست آمده است. پيروكسن ­ها در گستره­ وابسته به پيروكسن­ هاي كلسيم، منيزيم و آهن­ دار با تركيب اوژيتي قرار دارند و از يك ماگماي اوليه در محيطي با گريزندگي اكسيژن بالا در فشارهاي 5-2 كيلوبار بار در دماهاي 1150-1000 درجه سانتي­گراد متبلور شده ­اند. شيمي كاني آمفيبول و پيروكسن بيانگر سرشت نيمه ­قليايي ماگما و جايگاه فرافرورانش كمان­ ماگمايي براي اين توده ­هاي نفوذي است كه با محيط جزاير كماني درون اقيانوسي سنگ­ هاي ماگمايي كرتاسه پسين پهنه اقيانوسي فرافرورانشي سبزوار سازگار است.

The Late cretaceous dioritic intrusions of Filshour and Goft in southwest of Sabzevar are situated in the northern edge of central Iran zone. The rocks of these plutons show porphyry, granular, ophitic and subophitic textures and are composed of amphibole, plagioclase and clinopyroxene (in diorites), along with quartz (in quartz diorites). The amphiboles of these rocks are in the group of calcic amphiboles and Mg-hornblende type. Plagioclase composition ranges from anorthite to labradorite. The obtained equilibrium and closing temperatures and pressures in amphiboles and plagioclases based on different thermo-barometery methods are in the range of 763-918 Cº and 3-5.5 Kb (10-18 Km depths). The Pyroxenes are in the range of Ca-Mg-Fe pyroxenes with augitic composition and crystallized from a magma under the high oxygen fugacity in 2-5 Kb pressures and 1000-1100 ºC temperatures. The amphibole and pyroxene chemistries indicate the subalkaline nature of the magma and a subduction related magmatic arc setting for these intrusions that is compatible with the intra-oceanic island arc environment of the Upper Cretaceous magmatic rocks of the supra-subduction oceanic basin of Sabzevar.