زمين ‌شيمي، جايگاه زمين ‌ساختي و خاستگاه ماگمايي توده نفوذي كانه‌ دار در مجموعه مس پورفيري صاحب‌ ديوان، شمال‌ غرب ايران

Geochemistry, tectonic setting and magmatic origin of the mineralized stock in SahebDivan porphyry copper system, NW Iran

مجموعه مس پورفيري صاحب­ديوان در پهنه ماگمايي البرز-آذربايجان در شمال­غرب ايران واقع است. بر پايه بررسي­هاي صحرايي، سنگ ­نگاري و زمين­شيميايي، تركيب اصلي توده نفوذي كانه ­دار در اين مجموعه شامل گرانوديوريت، ديوريت و مونزونيت است. اين سنگ­ها پرآلومين و وابسته به سري­هاي ماگمايي كلسيمي قليايي پتاسيم بالا و شوشونيتي هستند و در گستره گرانيت­ هاي نوع I جاي مي­گيرند. در نمودارهاي هاركر، SiO2 داراي همبستگي منفي با Al2O3، CaO، K2O، MgO، P2O5، TiO2، FeOt،­ ­­Co و V و همبستگي مثبت با Cr ، ­La، Zr و Nb است. غني ­شدگي از عناصر سنگ دوست درشت يون (مانند Cs، Th و U)، تهي­ شدگي از عناصر با قدرت ميدان بالا (مانند Nb، Ta و Ti) و غني­ شدگي از عناصر خاكي نادر سبك نسبت به عناصر خاكي نادر سنگين همراه با بي­ هنجاري­ جزئي منفي Eu از ديگر ويژگي­هاي زمين­ شيميايي سنگ­هاي گرانيتوئيدي صاحب­ ديوان است. نمودارهاي تفكيك محيط زمين ­ساختي نشاندهنده شكل ­گيري اين سنگ­ها در محيط قوسي آتشفشاني پسابرخوردي در يك كرانه فعال قاره­اي است. بر پايه داده ­هاي زمين­ شيميايي، ماگماي مولد سنگ­ هاي مورد بررسي بوسيله ذوب­ بخشي پوسته قاره ­اي زيرين در اثر نفوذ مذاب­ هاي بازالتي­ مشتق شده از گوشته و در تعادل با پسمانده­اي شامل پيروكسن و آمفيبول تشكيل شده است.

SahebDivan porphyry copper system is located in Alborz-Azarbaijan magmatic zone at northwest Iran. Based on geological surveys, petrographic and geochemical studies, indicated that mineralized stock in this system mainly cosists of granodiorite, diorite and monzonite rocks. These rocks are peraluminous and belong to high-K calc-alkaline and shoshonitic magma series and plotted in the field of I-type granites. In Harker diagrams, SiO2 has a negative correlation with the elements of Al2O3, CaO, K2O, MgO, P2O5, TiO2, FeOt­, Co, V and positive correlation with Cr, La, Zr and Nb. Enrichment in large-ion lithophile elements (e.g., Cs, Th and U), depletion of high-field-strength elements (e.g., Nb, Ta and Ti) and enrichment in light rare earth elemements than heavy rare earth elements with negligible Eu anomaly is another geochemical features of SahebDivan granitoid rocks. Tectonic setting discrimination diagrams indicate that these stock formed in a post-collision volcanic arc environment in the active continental margin. Geochemical data, indicates that partial melting of the lower continental crust due to the penetration of mantle melts in equilibrium with the residual consisting of amphibole and pyroxene and pyroxene with next function of contamination and fractional crystallizatin processes played role in the formation and evolution of this rocks.