سن ‌سنجي و زمين ‌شناسي ايزوتوپي گنيس‌ها و گرانيت‌هاي نئوپروتروزوئيك‌ پاياني مجموعه ني ‌باز (غرب ساغند)

Geochronology and isotope geology of the Late Neoproterozoic granitic and gneissic rocks of the Neybaz complex West of Saghand

مجموعه آذرين – دگرگوني ني­باز (غرب ساغند، شمال يزد) يكي از سرزمين ­هاي پي­ سنگي ايران به سن نئوپروتروزوئيك پاياني است كه طيف گسترده­ اي از سنگ‌هاي دگرگوني و آذرين را شامل مي ­شود. در برخي بخش ­­هاي رسي دگرگونه اين مجموعه مي­توان شواهد بارزي از ذوب بخشي، ميگماتيت­زايي و ميلونيت­زايي را مشاهده كرد. سن­سنجي ­هاي انجام شده به روش K-Ar، Rb–Srو حتي U-Pb بر اين مجموعه و مجموعه­ هاي سنگي هم‌جوار (چون چاپدوني، تاشك و زمان آباد) چندين گستره سني از پروتروزوئيك پاياني تا ميوسن را نشان مي­دهند، ولي وجود كنگلومراي سرشار از قلوه ­هاي گرانيتي و گنيسي سرچشمه گرفته از سرزمين­ هاي پي­سنگي در قاعده توالي رسوبي كرتاسه جنوب­غرب ­ساغند بيانگر نادرست بودن سن­ هاي جوان­تر از كرتاسه نسبت داده‌شده به مجموعه ني­باز است. بعضي از سن ­هاي گزارش­ شده نيز تنها مي­ توانند بازتابي از رخدادهاي زمين­ ساختي و زمين ­ساختي دگرگوني باشند كه در دوره­ هاي مختلف، بر اين مجموعه و مجموعه ­هاي پي­سنگي هم جوار تأثير گذاشته ­اند كه از آن جمله مي­توان به دگرگوني در ژوراسيك مياني و فعاليت­هاي ماگمايي در ائوسن تا ميوسن اشاره كرد. براساس شواهد منطقه ­اي و روابط صحرايي، گستره زماني570 تا 530 ميليون سال پيش با واقعيت­هاي زمين‌شناسي منطقه ­اي بيشتر همخواني دارد. رخدادهاي اين گستره زماني به احتمال زياد بخشي از دگرگوني­ هاي كوه ­زايي كادومين بوده است. بررسي ايزوتوپ­ هاي هافنيم گرانيت­ هاي اين مجموعه نشان مي­دهد كه eHf نمونه­ هاي مورد بررسي داراي مقادير منفي بوده و از 1/02- تا 18/78- متغيّر است. مقادير منفي eHf با سرچشمه گرفتن مذاب‌هاي گرانيتي از ذوب سنگ‌هاي پوسته­اي يا همان گنيس ­هاي مجموعه ني­ باز (غرب ساغند) همخواني دارد.

Neybaz igneous and metamorphic complex (west of Saghand, North Yazd) is one of the Late Neoproterozoic Iranian basement terrains which include a wide variety of igneous and metamorphic rocks. Some parts of metapelitic outcrops of this complex can be considered typical evidence of partial melting, migmatitization and mylonitization. The obtained ages of the complex and the adjacent complexes (such as Chapedony, Tashk and Zaman Abad), based on K-Ar, Rb – Sr, Sm-Nd and U-Pb methods, show several ages ranging from Late Neoproterozoic to Miocene. But the presence granitic and gneissic pebbles bearing conglomerate which originated from basement of the Lower Cretaceous sedimentary sequence of the southwest of Saghand indicate that age younger than Cretaceous which attributed to Neybaz complex are not correct. Some of the reported ages are only reflected the tectonomagmatic or tectonometamorphism events which affected these crystalline basement complexes during different times, such as Middle Jurasic metamorphism and Eocene to Miocene magmatism activities. Based on the regional evidence and field relationships, the range of 570 to 530 Ma is more consistency with actual regional geology. The events happened during this time, most likely related to Cadomian orogenic evolutions. Hafni isotopic investigations on granitic rocks of this complex indicate that the eHf of the studied rocks show negative values and varies from -1.02 to -18.87. The negative eHf values correspound with originating of granitic melt from crustal rocks or the same gneissic rocks of Neybaz complex (west of Saghand).