سنجش فضايي اقتصاد دانش‌بنيان در استان‌هاي مختلف ايران (رويكرد شاخص تركيبي)

Spatial Measurement of Knowledge Economy in Different Provinces of Iran (Composite Index Approach

اقتصاد دانش‌بنيان، اقتصادي است كه بر مبناي توليد، توزيع و كاربرد دانش پايه‌گذاري شده است و سرمايه‌گذاري دانش‌محور در آن اهميتي كليدي دارد. دستيابي به اقتصاد دانش‌بنيان مستلزم سرمايه‌گذاري در حوزه‌ نيروي انساني و تدوين سياست‌هاي متمركز بر تحقيق و نوآوري است تا در نهايت بتوان از طريق كارآفريني و ايجاد صنايع كوچك، متوسط و بزرگ دانش‌بنيان به اهداف كلان اقتصادي و اجتماعي در مناطق دست يافت. با توجه به اهميت اقتصاد دانش‌بنيان، دراين مقاله به سنجش و‌ رتبه‌بندي آن در استان‌هاي مختلف ايران با رويكرد شاخص تركيبي بر اساس روش تلفيقي تحليل سلسله‌مراتبي- تاپسيس پرداخته شده است. نتايج نشان مي‌دهد استان‌هاي تهران، سمنان، كرمان و اصفهان به ترتيب در رتبه اول تا چهارم از لحاظ اقتصاد دانش‌بنيان برخوردارند و آخرين رتبه شاخص تركيبي اقتصاد دانش‌بنيان به ترتيب به استان‌هاي لرستان، خراسان شمالي، آذربايجان غربي و كردستان اختصاص دارد. با توجه به نقش و اهميت شركت‌هاي دانش‌بنيان، پژوهش‌هاي كاربردي، اختراع‌ها و نيروي انساني متخصص به ويژه در دوره‌ تحصيلات تكميلي در توسعه اقتصاد دانش‌بنيان در استان‌ها، سياست‌گذاران ‌بايد در برنامه‌هاي اجرايي سند آمايش آموزش عالي كشور در راستاي ارتقاي اين شاخص‌ها در استان‌هاي كمتر توسعه‌يافته توجه كافي داشته باشند.

A knowledge-based economy is an economy based on the production, distribution, and application of knowledge, and Knowledge-based investment is of its key importance. Achieving knowledge-based economics requires investing in human resources and formulating research and innovation-focused policies that can ultimately achieve macroeconomic and social goals in the regions through entrepreneurship and the creation of small, medium, and large-scale industries. Considering the importance of a knowledge-based economy, the current paper assesses and ranks the different provinces of Iran through a combined AHP-TOPSIS based approach. The result shows that Tehran, Semnan, Kerman, and Isfahan provinces are ranked first to fourth in terms of the knowledge-based economy while Lorestan, West Azerbaijan, and Kordestan provinces performed miserably low. Considering the importance of knowledge-based companies, applied research, inventions, and specialized human resources, especially in postgraduate studies in the development of the knowledgebased economy in the provinces, policymakers should plan for Executive agencies of the country's higher education preparation document should pay close attention to promoting these indicators in less developed provinces.