كاني‌ شناسي، زمين شيمي و سن ‌سنجي پرتوسنجي سنگ‌هاي آذرين گنبد نمكي چمپه، شمال بندر لنگه

Mineralogy, geochemistry and radiometric dating of igneous rocks of Champeh salt dome, north Bandar-Lengeh

گنبد نمكي چمپه در شمال بندر لنگه (استان هرمزگان) قرار دارد. اين گنبد درون تاقديس چمپه با توالي از سازندهاي پابده، جهرم، آسماري، گچساران، ميشان و آغاجاري نفوذ كرده است. تركيب سنگ­هاي آتشفشاني در اين گنبد از ريوليت تا بازالت تغيير مي­كند و با سنگ­ هاي گرانوديوريتي همراهي مي­ شوند. بررسي شيمي كاني­ها در سنگ­هاي گرانوديوريتي نشان مي ­دهد كه آمفيبول ­ها در گروه كلسيمي و زيرگروه فروهورنبلند قرار دارند. پلاژيوكلاز اين سنگ­ها، آلبيت است و فلدسپات قليايي آن تركيب ارتوكلاز دارند. فشارسنجي بر اساس مقدار Al آمفيبول­ ها، فشار زمان تبلور آمفيبول را 1/54 كيلوبار و دماسنجي بر اساس همزيستي دو كاني هورنبلند و پلاژيوكلاز در سنگ­ هاي گرانوديوريتي دماي زمان تبلور را حدود 684 تا 811 درجه سانتي­گراد برآورد مي­كند. مقدار گريزندگي اكسيژن محاسبه شده براي اين آمفيبول­ ها در حدود 17/08- است كه شرايط محيط اكسايشي در زمان تبلور را نشان مي­دهد. بر اساس زمين شيمي سنگ كل، تركيب سنگ­هاي آذرين كه از مافيك تا اسيدي تغيير مي­كنند ماهيت ماگماي آن ها، آهكي قليايي است. در طيف چند عنصري بهنجارشده نسبت به كندريت و گوشته اوليه، در بيشتر نمونه ­ها غني­ شدگي عناصر خاكي نادر سبك (LREE) نسبت به عناصر خاكي نادر سنگين (HREE) و تهي­ شدگي از Ti، P، Ta و Nb ديده مي­ شود كه از ويژگي­ هاي بارز سنگ­ هاي كمان­هاي آتشفشاني مناطق فرورانش است و در نمودارهاي مختلف زمين ساختي نيز محيط كرانه فعال قاره ­اي را نشان مي ­دهند. با استفاده از روش U-Pb سن زيركن­ ها در سنگ­هاي گرانوديوريتي 4/8±549/2 ميليون سال (اواخر نئوپروتروزوئيك) تعيين شده است.

Champeh salt dome is located in the north of Bandar Lengeh (Hormozgan Province). This dome has penetrated into the Champeh anticline with sequences from the formations in as ending order of Pabdeh, Jahrom, Asmari, Gachsaran, Mishan and Aghajari. The compositions of volcanic rocks inside this dome are different ranging from rhyolite to basalt and are accompanied by granodiorite rocks. The study of mineral chemistry in granodiorite rocks shows that the amphiboles are located in the calicic group and subgroup of ferrohornblende. The plagioclase of these rocks is albite and alkali feldspar is an orthoclase. Barometric measurement, based on the amount of Al in Amphiboles, shows the amphibole crystallization pressure as 1.54 kbar. Thermometry, shows based on the coexistence of hornblende and plagioclase minerals in granodiorite rocks, the crystallization temperature ranging between 684 °C to 811 °C. The amount of calculated oxygen fugacity for these amphiboles is about -17.08, which shows the conditions of the oxidant environment at crystallization. Based on the whole rock geochemistry, the composition of igneous rocks changes from mafic to acidic, corresponding to that the nature of their magma as calc-alkaline. In the normalized multi-elemental of chondrite and primary mantle diagrams, in most samples LREE enrichment is observed in comparison to HREE and depletion of Ti, P, Ta and Nb, which is characteristic of volcanic arc of the subduction region and in different tectonic diagrams, they represent the active continental margin environment. The result of U-Pb zircon dating of granodiorite is 549.2±4.8 Ma (Late Neoprotrozoic time).