پهنه‌بندي حساسيت‌ زمين‌لغزش با استفاده از روش تركيبي جديد در محيط GIS

Landslide Susceptibility Zoning Using New Synthetic Method in the GIS Environment

زمينه و هدف: زمين ­لغزش از جمله مه م­ترين سوانح طبيعي در مناطق شيب‌دار با خسارات انساني و اقتصادي زياد است. ايران به­خاطر شرايط خاص آب و هوايي و فيزيوگرافي همواره در معرض خطر زمين­ لغزش قرار دارد. هدف از اين تحقيق تهيه نقشه حساسيت زمين‌لغزش با استفاده از مدل تلفيقي فرآيند تحليل سلسله مراتبي-تراكم سطح در محيط GIS، در بخشي از حوزه آبخيز هراز است. روش بررسي: ابتدا با مطالعات ميداني نقشه پراكنش زمين­ لغزش ­هاي حوزه و سپس نقشه عوامل موثر بر زمين ­لغزش تهيه گرديد. وزن‌دهي فاكتور­هاي موثر با استفاده از فرآيند تحليل سلسله مراتبي و نرم‌افزار Expert Choice انجام شد. وزن كلاسه‌هاي هر فاكتور با استفاده از مدل تراكم سطح در محيط GIS محاسبه گرديد. در نهايت وزن كلاسه‌ها در وزن فاكتور ضرب شد. وزن‌ها در محيط GIS با هم تلفيق شده و نقشه نهايي حساسيت زمين‌لغزش به­ دست آمد. يافته‌ها: بررسي ­ها نشان داد كه خصوصيات سنگ ­شناسي، فاصله از جاده، شيب، فاصله از آبراهه، كاربري اراضي، ارتفاع و جهت شيب عوامل اصلي موثر در وقوع زمين ­لغزش در منطقه هستند. نتايج نشان داد كه شيب 50-15 درصد، جهت­ هاي شيب شمالي و غربي، ارتفاع 2100-1500، كاربري‌هاي مسكوني و باغ-كشاورزي، فاصله 500 متري از جاده و 400 متري از آبراهه، سازندهاي شمشك و پادگانه­ هاي آبرفتي بيش‌ترين حساسيت را نسبت به زمين ­لغزش از خود نشان دادند. بحث و نتيجه‌گيري: به طور كلي منطقه مورد مطالعه مطالعه به وقوع زمين‌لغزش حساسيت زيادي داشته و تهيه نقشه حساسيت زمين‌لزش در اين منطقه بسيار ضروري است. نقشه تهيه شده ابزار مفيدي در برنامه ريزي كاربري اراضي خواهد بود.

Introduction: Landslides are one of the most natural hazards in hilly regions with great human and economic losses in the worldwide. Iran is always exposed to landslide susceptibility because of climatic and physiographic conditions. The purpose of this research is landslide susceptibility mapping using AHP-Density area model in GIS environment in the part of Haraz Watershed. Methods: Landslide inventory map was created using field surveys, and then conditioning factors were prepared. Using AHP model and Expert Choice software, weight of each factor was calculated. Weight of classes for each factor was calculated using the density area model in the GIS environment. Finally, weight of classes and weight of factors was multiplied. Weighted map was integrated in GIS environment and the final zoning map created. Results: Results indicated that lithology, distance from road, slope angle, distance from drainage network, land use, elevation, and slope aspect are the main landslide controlling factors in the area. Results showed that slope of 15-50 percent, north and west facing, altitude of 1,500–2,100 m, residential and mixing orchard and agriculture area types of land use, distance of 500 meter from road and 400 meter from drainage network, Shemshak formation and fluvial terraces are very susceptible to landslide. Discussion and conclusion: In general, study area is very susceptible to landslide occurrence and landslide susceptibility mapping is very essential in this region. The resultant map would be useful for general land use planning.