بررسي نيمه‌كمّي تكامل خا‌ك‌ با تكيه بر مطالعات مرفولوژيك و ميكرومرفولوژيك در منطقه گوهران خوي

Semi Quantative Review of Soil Evolution Based on Morphological and Micromorphological Studies in Goharan Khoy Region

بررسي تكامل خاك ناشي از اثر فاكتورهاي مختلف طي فرآيندهاي خاك­سازي يكي از ضرورت­هاي مديريت اراضي برپايه مطالعات خاك­شناسي است. با توجه به اين مهم 4 خاكرخ از اراضي گوهران خوي ضمن مطالعه ژنتيكي و رده­ بندي، از نظر تكامل طي روش­ هاي مرفولوژيكي و ميكرومرفولوژيكي به­ منظور بررسي قابليت اين روش­ها بررسي شدند. پس از تجزيه­ هاي مرسوم، خاكرخ­ها براساس نسخه 12 كليد رده ­بندي آمريكايي طبقه ­بندي شدند. جهت بررسي ميزان تكامل خاك­ها از روش­هاي نيمه­ كمّي مشتمل بر شاخص­هاي هاردن، MISODI و MISECA استفاده شد. نتايج بيان­گر حضور دو رده اينسپتي ­سول و آلفي سول در نتيجه فرآيند­هاي خاك­سازي هواديدگي، تجمع بقاياي آلي و آب­شويي و تجمع آهك ثانويه و رس در منطقه مورد مطالعه مي ­باشد. شدّت متفاوت فرآيندهاي خاك­سازي منجر به درجات مختلفي از تكامل خاك­ها شده كه براساس نتايج حاصل از سه روش مطالعه تكامل خاك، آلفي­ سول متكامل ­تر از اينسپتي ­سول و ترتيب تكاملي انواع خاك­هاي اينسپتي­ سول نيز منطبق با نتايج حاصل از رده ­بندي خاك­ها است. هر چند رده ­بندي خاك­هاي مطالعه شده ترتيب تكاملي آنها را نشان­ داد ليكن ارزيابي نيمه­ كمّي تكامل آنها بياني از فاصله دقيق خاك­ها داشته كه اين امر در جدايش خاك­هايي با رده ­بندي يكسان بسيار مفيد است. به ­طور كلي نتايج يكسان روش­هاي نيمه­ كمّي مطالعه ­شده كارآيي يكسان آنها در رتبه ­بندي تكاملي خاك­هاي نواحي همچون خوي را مي­ رساند، هرچند چنين به­ نظر مي ­رسد كه نارسايي­هاي اندك شاخص MISECA براي رتبه­ بندي خاك­هاي داراي نمودهاي آهكي ناشي از محدود بودن شواهد آهكي شدن در خاكرخ­ها است كه منجر به عدم ارجحيت آن نسبت به ساير شاخص ­ها شده ­است.

Investigating of soil evolution as resultant of different factors during soil forming processes is an essential requirement for land management based on soil studies. According to this opportunity, evolution of four soil profiles were studied by morphological and micromorphological methods to evaluate these methods performance beside their genetically assessing and classification in Goharan-Khoy area. After routine analysis, soil profiles were classified based on 12th version of soil taxonomy. Semi-quantitative methods including Harden, MISODI and MISECA indices were qualified to study the soils evolution. The results revealed the presence of Inceptisols and Alfisols due to various soil forming processes such as weathering, littering and humification, calcification and lessivage in the field study area. Different intensity of soil forming processes leads the studies field area to various degrees of soil evolution, so based on the obtained results of all three used soil evolution methods, Alfisols identified as more developed than Inceptisols and evolution of Inceptisols conformed their classification results. Although classification of the studied soils indicated their evolutionary order, but the semi-quantitative assessment of their evolution revealed the exact distance of them, which was absolutely useful in separating the soils with the similar classification. Generally, the same results of the studied semi-quantitative methods showed same closeness efficiencies in evolutionary ranking of soils in areas like Khoy. However, it seems that the slight deficiencies of the MISECA index in ranking the soils with calcite features arising from the limited of calcification evidence in the soil profiles, which has led to its lack of precedence comparing other indices.