تاثير متقابل سنگ ميزبان كربناته و سيال كانه‌دار بر يكديگر در فرايند كاني‌سازي كانسار سرب-(نقره) نخلك، اصفهان

كانسار سرب ـ (نقره) نخلك در حاشيه خاوري كوه نخلك و 55 كيلومتري شهر انارك در استان اصفهان قرار گرفته است. كاني‌سازي در فضاي خالي حاصل از شكستگي‌ها، درون سنگ‌هاي كربناته كرتاسه بالايي (واحد صدر) به صورت رگه‌هاي خاوري ـ باختري و با شيب زياد قرار گرفته است. وجود رخساره‌هاي ريفي، دولستوني و حالت‌هاي انتقالي بين سنگ آهك و دولستون از خصوصيات سنگ‌شناسي مناسب واحد صدر مي‌باشد. سيّال كانه‌دار سنگ ميزبان را دچار دگرساني‌هايي شامل انحلال كربنات‌ها و تشكيل كربنات‌هاي گرمابي نموده كه در اطراف رگه‌هاي معدني از قبل تا همزمان با كاني‌سازي تشكيل شده است. سه نوع اصلي دولوميت در ارتباط با كاني‌سازي مشاهده شده كه دولوميت‌ نوع زين اسبي مهمترين آن‌ها مي‌باشد. ژئوشيمي سنگ ميزبان مجاور رگه‌هاي معدني نشان مي‌دهد MgO، Fe2O3 (Fe total)، MnO و نيز عناصري همچون Pb، Ba و Zn غني‌شده و CaO در سنگ‌هاي دگرسان شده تهي‌شده كه به تدريج با رسيدن به سنگ ميزبان غيردگرسان به وضعيت عادي باز مي‌گردند. رابطه مثبت مشاهده شده بين شدت دگرساني دولوميتي، تمركز عناصر مرتبط با كاني‌سازي و ته‌نشست كاني‌هاي سولفيدي پيشنهاد مي‌كند كه مهاجرت سيّال كانه‌دار از درون رگه معدني و توسط فرآيندهاي گرمابي به درون سنگ ميزبان صورت گرفته است. ارزيابي ماهيت سيّال مولد دگرساني دولوميتي كانسار نخلك نشان‌دهنده سيّال شوراب حوضه‌اي (ميانگين 11/14درصد وزني نمك طعام) با دماي متوسط (ميانگين 174 درجه سانتي‌گراد) بوده كه تقريباً مشابه با سيّال مولد كاني‌سازي كانسار است. در كانسار نخلك تأثير متقابل سنگ ميزبان كربناته و سيّال كانه‌دار در طول فرآيند كاني‌سازي به صورت بازخوردي عمل نموده است، به طوري كه سنگ ميزبان كربناته مناسب (از نظر شيميايي و فيزيكي) عامل ورود سيّال كانه‌دار به درون سنگ‌ ميزبان باعث تشكيل كاني‌سازي شده و خود كاني‌سازي باعث انحلال كربنات سنگ ميزبان و ته‌نشست دولوميت شده و اين رخداد‌ها با ايجاد فضاي خالي بيشتر امكان ته‌نشست ماده‌ معدني بيشتر را فراهم نموده است.

Nakhlak Pb-(Ag) deposit, one of the oldest and largest Iranian lead deposits, is located at the Nakhlak Mountain about 55 km NE of Anarak, a town in Isfahan Province, Iran. Lead ores are mainly hosted by open space of fractures and normal faults in the Upper Cretaceous carbonate (Sadr unit). The style of mineralization is stratabound and epigenetic, as shown by steeply east-west veins. Ore deposition in the Nakhlak deposit was controlled by three main factors: 1) lithology, 2) stratigraphy, and 3) structure. These can be viewed as fundamental controls of fluid transmissivity, either at the district or mine scale, that allowed the focusing of fluid flow and created opportunities for depositional processes to occur (Leach et al., 2005).