پاسخ لاين هاي نوتركيب برنج ايراني (Oryza sativa L.) به تنش شوري در مرحله گياهچه

Response of Iranian Rice Recombinant Inbred Lines (Oryza sativa L.) to Salt Stress in Seedling Stage

ه ­منظور بررسي تنوع ژنتيكي مورفولوژيك 114 لاين حاصل از تلاقي طارم محلي × خزر آزمايشي در مرحله گياهچه­ اي در سطح نرمال و شوري 8 دسي­زيمنس به صورت طرح كاملا تصادفي در سه تكرار در شرايط كشت هيدروپونيك انجام شد. نتايج تجزيه واريانس مركب صفات مورد بررسي در دو شرايط نرمال و تنش شوري نشان داد كه اختلاف بين لاين­ ها براي كليه صفات معني‌دار بود. نتايج مقايسه ميانگين­ ها براي صفات مورد بررسي نشان داد كه اختلاف دو محيط فوق براي كليه صفات به غير از قطر ريشه معني­ دار است. كد ژنوتيپي، تعداد و تراكم روزنه و نسبت وزن خشك ريشه به ساقه در تنش شوري افزايش يافت و براي ساير صفات نسبت به شرايط نرمال كاهش نشان داد. تجزيه واريانس صفات مورد بررسي در هر دو شرايط حاكي از اختلاف معني­ دار بين لاين­ ها در همه صفات درسطح احتمال يك درصد بود. در تجزيه همبستگي نيز در هر دو شرايط بالاترين همبستگي بين زيست توده و وزن خشك ساقه بود. در رگرسيون گام­ به­ گام در شرايط نرمال به ترتيب صفات طول ساقه، چگالي سطح ريشه و نسبت وزن خشك ريشه به ساقه و در شرايط شوري نسبت وزن خشك ريشه به ساقه، سطح برگ، طول ساقه و قطر ريشه بيشترين تغييرات زيست توده را توجيه كردند. نتايج تجزيه به عوامل نشان داد كه در شرايط نرمال و شوري به ترتيب 5 عامل در توجيه تغييرات نقش دارند. در شرايط نرمال طول ساقه، زيست توده و سطح برگ در شوري وزن خشك ساقه، بيوماس و طول ساقه بيشترين اثر را بر واريانس كل داشتند. تجزيه كلاستر لاين­ ها را در شرايط نرمال، براساس زيست توده، در 2 دسته و در شرايط شوري، در 3 دسته و بر اساس كد ژنوتيپي در 3 دسته گروه­بندي نمود. لاين­ هايي كه در گروه متحمل قرار گرفتند داراي زيست توده بالا نيز بودند. به ­طور كلي صفات طول ساقه، وزن خشك ساقه، به ­عنوان صفات موثر بر بيوماس به­ عنوان معيار گزينش مناسب جهت افزايش زيست توده در شرايط شوري مي ­تواند معرفي گردد.

Study of the morphological genetic diversity of 114 lines, which have been derived from the crosses between Tarom Mahalli and Khazar cultivars, has been performed at seedling stage as completely randomized design at the normal condition and salinity stress of 8 dS.m-1 in a hydroponic system. Significant differences were detected between genotypes for all traits. Mean of comparison demonstrated that differences between all traits except root diameter were significant. Under salt stress, genetic code, number and stomata density and dry weight ratio root to stem increased. Significant difference was detected between the lines for traits in. The highest correlation belongs to the biomass and stem dry weight. Stem length, root area density, dry weight ratio of root to stem explained the greatest biomass variations under normal conditions. In salin conditions, dry weight ratio of root to the stem, leaf area, stem length and diameter of the root explained the greatest variations of biomass,. Factor analysis showed that in normal conditions and salinity are 5 factors involved in the observed variations. Under normal condition, stem length, biomass and leaf area and under salinity stress, stem dry weight, biomass and stem length had the greatest influence on total variance. Lines were assigned in two and three groups based on biomass and also assigned into three groups based on genetic code. Tolerant lines had a high biomass. Stem length, stem dry weight can be introduced as a selection criterion in order to increase the biomass.