كارايي انتخاب غيرمستقيم براي بهبود عملكرد و تحمل به خشكي در جوامع حاصل از تلاقي بين گونه اي گلرنگ

Efficiency of Indirect Selection to Improve Yield and Drought Tolerance in Populations Derived from Inter-Specific Hybridization of Soft Flower

گزينش مناسب، مهم­ترين عامل براي افزايش عملكرد در برنامه ­هاي اصلاحي است. يكي از موثرترين روش­ها در گزينش ژنوتيپ ­هاي مطلوب به ­منظور بهبود صفات پيچيده­اي نظير عملكرد، بهره گيري از شاخص ­هاي انتخاب مي­ باشد. به ­منظور ارزيابي كارايي روش­ هاي مختلف انتخاب، تعداد 63 فاميل از 2 جمعيت F3 حاصل از تلاقي­هاي بين گونه ­ايoxyacanthus Carthamus × Carthamus tinctorius به اختصار IO و Carthamus palaestinus × Carthamus tinctorius به اختصار IP در دو محيط رطوبتي عدم تنش و داراي تنش خشكي در سال 1394 در مزرعه تحقيقاتي دانشگاه صنعتي اصفهان مورد ارزيابي قرار گرفتند. شاخص­ هاي انتخاب اسميت-هيزل و پسك-بيكر بر اساس صفاتي كه در رگرسيون مرحله ­اي وارد شدند، محاسبه شدند. نتايج نشان داد در جمعيت IP و در شرايط عدم تنش رطوبتي، تعداد انشعاب در بوته بيش­ترين مقدار ضريب را در شاخص پسك- بيكر داشت و اين شاخص نسبت به شاخص اسميت-هيزل 1 و 2 از كارايي انتخاب بالاتري را نشان داد و در نتيجه مي­تواند به عنوان شاخص موثرتر براي گزينش ژنوتيپ­ هاي برتر در اين شرايط معرفي شود. در شرايط تنش رطوبتي و در همين جمعيت (IP)، بيشترين مقدار ضريب در شاخص اسميت هيزل 1و 2 متعلق به صفت وزن صد دانه بود و اين دو شاخص داراي كارايي انتخاب بيشتري نسبت به شاخص پسك –بيكر بودند. در جمعيت IO و در هر دو شرايط رطوبتي، شاخص اسميت- هيزل 1 و 2 نسبت به شاخص پسك-بيكر از كارايي انتخاب بيشتري برخوردار بودند و به­ عنوان شاخص موثرتر انتخاب شدند كه در اين دو شاخص وزن صد دانه در هر دو شرايط رطوبتي بيشترين مقدار ضريب را دارا بود. كارايي انتخاب درجمعيت IP بيشتر از جمعيت IO بود و در نتيجه مي­توان از اين جمعيت براي توليد ژنوتيپ ­هاي پرعملكرد براي برنامه ­هاي اصلاحي بهره برد. از آنجا كه والد وحشي C. palaestinus واجد صفات نامطلوب كمتري است، مي ­توان در برنامه­ هاي اصلاحي نسبت به انتقال ژن ­هاي مطلوب آن به گونه زراعي گلرنگ اقدام كرد.

The use of appropriate selection methods are important to increase yield in breeding programs. Utilization of selection indices is one of the most effective method for selection of superior genotypes to improve the complex traits such as seed yield. In order to evaluate the efficiency of different selection methods, 63 families of two F3 populations derived from inter-specific hybridization of Carthamus tinctorius ×Carthamus oxyacanthus (IO) and Carthamus palaestinus × Carthamus tinctorius (IP) were evaluated under two moisture environments (normal and drought-stress) at the research farm of Isfahan University of Technology during 2016. The Smith-Hazel 1, Smith-Hazel 2 and Pesek-Baker indices were measured based on the traits entered in step-wise regression model. The results indicated that under normal conditions, Pesek-Baker index was more effective than the Smith-Hazel 1 and Smith-Hazel 2 and was also more efficient for the selection of superior genotypes in IP population. Also, the Smith-Hazel 1 and Smith-Hazel 2 indices were more effective than Pesek-Baker index under drought-stress conditions in this population. Smith-Hazel 1 and Smith-Hazel 2 indices were more effective than Pesek-Baker index in IO population at two moisture environments. Efficiency of selection in IP population was more than IO population, thereby it can be used to develop superior genotypes in breeding programs. Since the C. palaestinus have less undesirable characters compared to other wild parents, it may be suitable source for transferring desirable genes to the cultivated species.