بررسي تنوع ژنتيكي ژرم پلاسم گلرنگ از نظر زودرسي و عملكرد دانه با استفاده از روش هاي آماري چند متغيره

بررسي تنوع ژنتيكي ژرم پلاسم گلرنگ از نظر زودرسي و عملكرد دانه با استفاده از روش هاي آماري چند متغيره

اين مطالعه با هدف ارزيابي تنوع ژنتيكي 122 ژنوتيپ گلرنگ موجود در مؤسسه تحقيقات ژنتيك گياهي و گياهان زراعي (IPK) و مركز بين‌المللي‌ اصلاح‌ گندم‌ و ذرت (CIMMYT)‌ و مقايسه خصوصيات زراعي آن­ها با پنج رقم زراعي گلرنگ كشور (صفه، گلدشت، گل­مهر، پديده و پرنيان) طي سال زراعي 96-1395 در قالب طرح آگمنت در مزرعه تحقيقاتي مؤسسه تحقيقات اصلاح و تهيه نهال و بذر كرج انجام شد. نتايج بيانگر وجود تنوع ژنتيكي بالا در ژرم پلاسم مورد مطالعه بود و در بين ژنوتيپ­هاي گلرنگ صفت ارتفاع بوته از بيشترين تنوع برخوردار بود. تجزيه خوشه­ اي ژنوتيپ هاي مورد بررسي را به چهار خوشه اصلي تفكيك نمود كه خوشه اول شامل ژنوتيپ­هاي زودگل و خاردار، خوشه دوم شامل ژنوتيپ­هايي با پتانسيل عملكرد بالا و ارتفاع بوته زياد، خوشه سوم شامل ژنوتيپ­هاي پاكوتاه و خاردار و خوشه چهارم شامل ژنوتيپ­هاي نيمه پاكوتاه، خاردار و نسبتاً زودگل با عملكرد دانه نسبتاً كم بودند. با استفاده از تجزيه به مؤلفه­ هاي اصلي، صفات مورد مطالعه به دو مؤلفه با واريانس تجمعي 7/56 درصد كاهش يافتند. بر اين اساس، مؤلفه اول زمان گل­دهي و مؤلفه دوم عملكرد نام گرفت. بر اساس نتايج حاصله از ترسيم نمودار باي پلات، ژنوتيپ‌ها در 4 گروه طبقه­ بندي شدند كه ژنوتيپ­هاي موجود در گروه ­هاي اول و دوم از نظر عملكرد دانه برتر بودند. بيشترين عملكرد دانه را ژنوتيپ NSZK "A" دارا بود (400 گرم در متر مربع)، بيشترين ارتفاع را ارقام تجاري و ايراني صفه، پرنيان، گل مهر به همراه ژنوتيپ ايراني 49 دارا بودند و كمترين تعداد روز تا گل­دهي مربوط به ژنوتيپ شماره 91 (آلماني) بود. ژنوتيپ‌هاي پابلند از عملكرد دانه بهتري در مقايسه با پا كوتاه‌ها برخوردار بودند و اكثر ژنوتيپ­هاي خاردار زودگل­تر از ژنوتيپ­هاي بدون خار بودند. در مجموع نتايج نشان داد كه تنوع ژنتيكي قابل ملاحظه­اي در ژرم پلاسم گلرنگ وجود دارد كه مي­تواند جهت گزينش والدين و ژنوتيپ­هايي مطلوب در برنامه ­هاي به نژادي گلرنگ مورد استفاده قرار گيرد.

In this study, the genetic diversity of 122 safflower genotypes from the institute of plant genetics and crop plant research (IPK) and International Maize and Wheat Improvement Center (CIMMYT) were evaluated and their agronomic characteristics were compared with five Iranian Safflower cultivars (Sofe, Goldasht, Golmehr, Padide and Parnian). The study was carried out in the Augment design during 2016-2017 at the research field of seed and plant improvement institute in Karaj. The results indicated high genetic variation in the germplasm. Among safflower genotypes, plant height had the most variation. Cluster analysis was divided genotypes into four main clusters. The first cluster included early and spiny genotypes, while the second cluster contained genotypes with high yield potential and high plant height, third cluster consisting of spiny dwarf genotypes and the fourth cluster including semi-dwarf, spiny, relatively early flowering and relatively low grain yield. Based on the principal component analysis, the studied traits were reduced to two components and cumulative variance was 56.7% for two first components. Accordingly, the first and second components were flowering time and yield, respectively. Based on the results of biplot, genotypes were classified into four groups. Genotypes in the first and second groups had the higher grain yield than others. The highest grain yield was observed in NSZK "A" genotype (400 g.m-2). Iranian commercial cultivar including Sofe, Parnian and Golmehr and Iranian genotype No. 49 showed the maximum plant height. The lowest number of days to flowering was observed in genotype No. 91 (German). Tall genotypes had more grain yield than dwarf. Most spiny genotypes were early flowering than spineless genotypes. Overall, the results showed that there is a considerable genetic variation in safflower germplasm that can be used to select parents and desirable genotypes in safflower breeding programs.