پديد آورندگان :
محمدي، سمانه دانشگاه فردوسي - دانشكده كشاورزي، مشهد , عزيزي، مجيد دانشگاه فردوسي - دانشكده كشاورزي، مشهد , واعظي، جميل دانشگاه فردوسي - دانشكده علوم، مشهد
كليدواژه :
آويشن باغي , آويشن خراساني , كرك سپري , ميكروسكوپ الكتروني روبشي
چكيده فارسي :
آويشن يكي از مهمترين گياهان دارويي ايران و جهان است كه به دليل داشتن دو تركيب تيمول و كارواكرول داراي خواص دارويي متنوعي ميباشد. هدف از انجام اين آزمايش بررسي خصوصيات ميكروسكوپي و مورفولوژيكي آويشن باغي (Thymus vulgaris) در مقايسه با دو توده آويشن خراساني (Thymus transcaspicus) در شرايط كشت شده آب و هوايي مشهد ميباشد. بدين منظور آزمايشي به صورت طرح بلوك كاملً تصادفي با 3 تيمار و 4 تكرار و در هر تكرار 9 بوته انجام شد. تيمارها شامل آويشن باغي و دو توده آويشن خراساني (A و B) بود. نتايج نشان داد كه تنوع در خور توجهي از نظر صفات مهم اصلاحي گياهان دارويي بين تيمارها وجود دارد. با توجه به نتايج بدست آمده از لحاظ خصوصيات مورفولوژيكي بزرگترين طول و عرض برگ، تعداد گل و طول گل، فاصله ميانگره و طول گل‌آذين در توده Aآويشن خراساني مشاهده شد و بيشترين عملكرد تر و خشك، ارتفاع گياه، بزرگترين قطر تاج پوشش و درصد اسانس مربوط به بوتههاي آويشن باغي بود. نتايج آناليز GC-MS نشان داد كه اسانس آويشن باغي داراي 31 تركيب و اسانس آويشنهاي خراساني داراي 27 تركيب بودند. با توجه به تصاوير ميكروسكوپ الكتروني روبشي در آويشنهاي مورد مطالعه دو نوع كرك غدهاي و پوششي تشخيص داده شد كه كرك غدهاي از نوع سپري بدون پايه بود. در آويشن باغي ميانگين اندازه كركهاي سپري و كركهاي پوششي به ترتيب 11/73 و 33/57 ميكرومتر بود كه در مقايسه با آويشنهاي خراساني، تراكم كركهاي پوششي و سپري بيشتر بود. در مجموع نتايج بدست آمده حكايت از وجود پتانسيل ژنتيكي مناسبي از لحاظ كليه صفات در آويشنهاي خراساني و باغي داشت كه ميتوان با انتقال صفات از آويشن باغي در برنامههاي اصلاحي به عنوان پايه به آويشن خراساني حداكثر استفاده را به عمل آورد و ميتوان از اين گونه بومي ايران به عنوان جايگزين مناسبي براي گونه اروپايي آويشن باغي جهت مقاصد مختلف، بالاخص كاربردهاي دارويي استفاده كرد.
چكيده لاتين :
Thyme is a perennial plant belongs to Lamiaceae. Thymus is a well–known medicinal plant, native to Southern Europe and its essential oil is manufactured commercially for use in cough drops, mouth-washes, liniments, toothpastes, detergents and perfumes. The herb is approved by Commission E in the treatment of bronchitis, whooping cough and upper respiratory inflammation. The Thymus genus comprises over 300 species of which, 18 are found in Iran, which grow wild in many regions and four of them are endemic. There are serious difficulties in the taxonomical interpretation of the taxa belonging to the genus Thymus owing to the high variability of populations with respect to many morphological and micro-morphological traits. The morphology and different components of essential oils in different species of Thymus are variable due to hybridization and polyploidization, despite its rare self-pollination. In general, intraspecific hybrids of the genus Thymus seem to possess intermediate morphological characteristics and composition of essential oil in comparison with the relevant characteristics of the parent plants. The accumulation of the essential oil takes place in gland hairs, which are distributed on the surface of the epidermis of the aerial parts of the plant. The content of the essential oil can depend on origin, climate, harvest, as well as drying and storage conditions. By carefully examining the structural, phenotypic, chemical and genetic aspects of the natural populations of a plant, it is possible to select either them or samples from them as an important step in the process of breeding the desired medicinal plant.
