مكان‌‌گزيني آسيب‌ديدگان ناشي از زلزله‌ در بافت‌هاي تاريخي با تأكيد بر مرحله‌ي‌ اسكان موقت؛ (چرايي و ضرورت‌ها)

The selection of site for earthquake victims in historical textures based on temporary accommodation; (Why and necessities)

‌زمينه و هدف: با عنايت به آسيب‌پذيري بالاي بافت‌هاي تاريخي در برابر زلزله و بررسي ابعاد بحران، با ‌توجه به ويژگي‌هاي خاص آن‌ها و نيز بررسي تجارب زلزله‌هاي پيشين،‌ اسكان‌موقت بازماندگان از جمله مباحث مهم در فرآيند تأمين سرپناه پس از سانحه است كه حل منطقي آن مي‌تواند از بروز و يا گسترش بحران‌هاي ثانويه ممانعت كند. تجارب گوياي آن است كه بازماندگان به ويژه در بافت‌هاي تاريخي كه قرابت‌هاي اجتماعي در آنها عميق‌تر است، تمايل بيشتري به ماندن در محدوده‌ي مكاني از خود نشان مي‌دهند. چنانچه شرايطي براي تحقق اين مهم فراهم شود، مي‌توان انتظار داشت كه بازگشت به شرايط عادي در مدت زمان كوتاه‌تري محقق خواهد شد. با عنايت به اين مهم، سوال آن است كه ضرورت اسكان ‌موقت سانحه‌ديدگان زلزله در بافت‌هاي تاريخي چه بوده و بهترين راه حل براي رفع اين نياز، در زمان وقوع بحران و پس از آن چيست؟ روش: اين پژوهش بر اساس رويكرد كيفي و مبتني بر توصيف و تحليل انجام شده ‌است. ابتدا با ‌تكيه بر مطالعات كتابخانه‌اي، پيشينه‌ي موضوع با تكيه بر كتب، مقاله‌ها، گزارش‌ها، طرح‌هاي پژوهشي و پايان‌نامه‌هاي تحصيلي مرتبط، شيوه‌هاي مختلف اسكان موقت پس از زلزله مورد واكاوي قرار گرفته و و سپس به مؤلفه‌ي حس تعلق به مكان در ساكنان بافت‌هاي تاريخي و اهميت قرابت‌هاي اجتماعي در اين محيط‌ها، پرداخته شده است. در ادامه طبق مدل سوآت،5 داده‌ها، ارزيابي و استنتاجات نهايي ارايه شده است. يافته‌ها: مبتني بر استتنتاجات حاصله از ارزيابي دروني و بيروني مدل پيشنهادي، يافته‌ها حاكي از آن است كه با توجه به حس تعلق ساكنان و پايداري اجتماعي موجود در بافت‌هاي تاريخي، بازماندگان - عليرغم وجود برخي كاستي‌ها - ، تمايل بيشتري به اسكان در مكاني همجوار با محل زيست خود دارند تا ضمن حراست از داشته‌هاي (اجتماعي، فرهنگي و مالي) خود، در روند بازسازي نيز مشاركت فعالانه داشته باشند. نتيجه‌گيري: از اين طريق، ضمن توجه به خواسته‌هاي افراد، رغبت افراد به ماندن در محل فراهم شده و زمينه‌هاي بازگشت به زندگي و رضايتمندي ساكنان فراهم‌ مي‌گردد.

Background and objective: Regarding the severe vulnerability of historical textures to earthquake, studying the aspects of the crisis, the particular feature of such contexts and a considering previous related experiences, it is significantly important to temporarily house people during the process of providing a shelter after the incident. It should be noted that finding the most logical yet practical solution would prevent any further catastrophe following the very first crisis. Experience proves that residents of aforementioned with a much more depth in social relationships are far more inclined to stay in the area. Therefore, preparing the suitable circumstances would lead to a shorter time in reaching the normal stage. Hence, the question is what would make temporary shelters necessary and what could be the best solution? Method: The following research ,which is based on a qualitative approach, descriptions and analysis, studies the past of the noted issue and then the way people interact with historical places in various types, all relied on library studies. Subsequently, the data is analyzed, evaluated and resulted in conclusions according to the model of SWOT. Findings: By referring to the results of evaluating the suggested model from both inside and out, Due to a sense of belonging and on-going social sustainability, there appears that occupants of historic places tend more than others to inhabit a location close to their residence after earthquake so that they can participate actively in the process of rebuilding while they are able to take care of their possessions (social, cultural and financial ones). Results: Not only does it culminate in taking into account the needs of people, but it also provides them the desire to stay and strive to bring back life and satisfaction.