بررسي ميزان عملكرد دانه و وضعيت تجمع يون هاي سديم، پتاسيم و منيزيم در بافت هاي مختلف ارقام گندم (Triticum aestivum L.) حساس و متحمل به شوري

Evaluation of Seed Yield and Accumulation Status of Sodium, Potassium and Magnesium Ions in Different Tissues of Sensitive and Tolerant Wheat (Triticum aestivum L.) Varieties

مطالعه واكنش­هاي بيوشيميايي ارقام مختلف گندم به تنش شوري مي ­تواند منجر به شناسايي سازوكارهاي موثر در تحمل شوري گردد. جهت شناسايي الگوي توزيع يوني درگندم، همچنين بررسي تاثير تنش شوري بر عملكرد دانه و بررسي تاثيرپذيري عملكرد از توزيع يوني در شرايط تنش شوري، مطالعه حاضر صورت گرفت. تحقيق مذكور به­ صورت يك آزمايش فاكتوريل در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با دو سطح شوري و شش رقم گندم متحمل و حساس در دو تكرار در مزرعه پژوهشي دانشگاه شهيد باهنر كرمان در سال زراعي 91-1390 انجام شد. غلظت يون­هاي سديم (Na+)، پتاسيم (K+)، منيزيم (Mg2+) و نسبت Na+/K+ در بافت­هاي مختلف گياه شامل پهنك برگ پرچم، خوشه و ريشه و همچنين عملكرد دانه هر بوته اندازه­ گيري شد. نتايج تجزيه واريانس نشان دهنده معني­ دار بودن برهمكنش شوري و رقم براي اكثر صفات مورد ارزيابي بود. غلظت يون سديم از ريشه به سمت اندام هوايي بطور معني­ داري كاهش يافت. با افزايش شوري، غلظت يون K+ در ريشه همه ارقام بطور معني­ داري كاهش يافت. غلظت منيزيم نيز در برگ، خوشه و ريشه در اثر تيمار شوري نسبت به تيمار نرمال كاهش يافت. در بين ارقام از نظر نسبت K+/Na+ در كل بافت­هاي گياه اختلاف معني­ داري مشاهده شد. رقم مغان 3 با بيشترين مقدار اين نسبت در خوشه و ريشه و رقم آرتا با بيشترين مقدار در پهنك برگ، از لحاظ آماري در يك گروه و ساير ارقام در گروه ديگر قرار گرفتند. طبق نتايج حاصل از تجزيه همبستگي ساده فنوتيپي، ميزان يون سديم در بافت­هاي برگ، خوشه و ريشه بيشترين همبستگي منفي و معني­دار را با عملكرد دانه در بوته نشان داد. با توجه به كاهش عملكرد دانه گندم در شرايط تنش شوري، تنظيم توزيع يوني از راه­هاي مختلف از جمله انتخاب ارقام مقاوم و متحمل نسبت به تغييرات يوني مي ­تواند در كاهش خسارات ناشي از تنش شوري موثر باشد.

Study of biochemical reactions of wheat cultivars to salinity stress can lead to identification of effective mechanisms for salinity tolerance. To determine the ion distribution pattern in wheat, and the effects of salinity stress and ion distribution on grain yield, this study was carried out. This research was conducted in a factorial experiment with two levels of salinity and six tolerant and sensitive wheat cultivars in two replications at research field of Shahid Bahonar University of Kerman on growing season of 2011-2012. The concentration of sodium (Na +), potassium (K +), magnesium (Mg2 +) ions and Na + / K + ratio in different tissues of the plant, including flag leaf, spike and root, and grain yield of each plant, were measured. The results of analysis of variance showed that the interaction effects of salinity on the cultivars were significant in most of the traits. The concentration of sodium ions from the roots to the shoots decreased significantly. With increasing salinity, K + concentration in root of all cultivars decreased significantly. Magnesium concentrations in leaf, spike and root decreased in salinity treatment compared to normal treatment. There was a significant difference between the cultivars in terms of Na+ / K+ ratio in all tissues and Moghan3 cultivar with the highest ratio in spike and root and Arta cultivar with the highest amount in flag leaf, were statistically in one group and other cultivars in the other group. According to the results of simple phenotypic correlation analysis, the sodium ion content in leaf, spike and root tissues had the highest and negative correlation with grain yield per plant. Regarding the reduction of wheat grain yield under salt stress conditions, one way to reduce the damage caused by salinity stress is through ion distribution regulation which can be done in different ways, including selection of tolerant and resistant cultivars against ionic changes.