بررسي اثر معيار خاك شناسي بر پتانسيل بيابانزايي مخروط افكنه ها با كاربرد آزمون هاي ناپارامتريك (مطالعه موردي: بخش جنوبي حوزه‌ي آبخيز رودخانه‌ ي شور)

Investigation of Pedological criterion Affecting on Desertification in Alluvial Fans Using Nonparametric Tests, Case Study: South of Rude-Shoor Watershed Area

بررسي روند بيابانزايي مستلزم درك پديده هايي است كه هم به­ طور منفرد و هم در كنش و واكنش بايكديگر در يك ناحيه تغييراتي را به وجود آورده اند كه اين تغييرات منجر به بيابانزايي و تخريب اراضي شده است. به ­منظور بررسي اثر معيار خاك­شناسي بر پتانسيل بيابانزايي مخروط افكنه­ ها در بخش جنوبي حوزه آبخيز رودخانه شور، نخست اقدام به تهيه ي نقشه ي طبقات شيب، كاربري اراضي و زمين شناسي كاربردي با هدف ايجاد واحدهاي همگن و تعيين خصوصيات خاك شد، به ­طوري­كه از طريق روي­هم قرار دادن و تقاطع اين نقشه ها با لايه شبكه­ اي ايجاد شده به ­وسيله برنامه جانبي ET GeoWizards در نرم­ افزار ArcGIS 10.3، نقشه ي واحدهاي كاري حاصل شد. در اين تحقيق سه شاخص حساسيت ­پذيري نسبت به فرسايش، شوري و نفوذپذيري خاك در نظر گرفته شد كه در نهايت هر يك به ­صورت نقشه اي طبقه بندي شده مبتني بر عبارت­هاي زباني در طيف هفت­ گانه، ارايه گرديدند. در اين تحقيق از روش آزمون­هاي ناپارامتريك فريدمن و رتبه­ هاي دبليو كندال به منظور تعيين پتانسيل و اولويت بندي گزينه­ ها استفاده شد، به ­طوريكه پس از تعريف اعداد قطعي مربوط به عبارات زباني در طيف هفت­ گانه، اقدام به محاسبه مقادير ميانگين رتبه گزينه ­ها گرديد. در اين تحقيق دامنه تغييرات مقادير ميانگين رتبه­­ ها حاصل از آزمون­هاي فريدمن و رتبه­ هاي دبليو كندال از 7/00 تا 17/33 متغير است. نتايج تحقيق مبتني بر آزمون­هاي ناپارامتريك نشان­داد كه 74/18 درصد (4245/77 هكتار) از منطقه داراي پتانسيل بيابانزايي متوسط و 25/82 درصد (1477/67 هكتار) داراي پتانسيل بيابانزايي خيلي زياد است. همچنين نتايج تحقيق نشان­داد كه جوانترين و قديمي­ ترين مخروط افكنه ­هاي منطقه به ترتيب داراي پتانسيل بيابانزايي خيلي زياد (798/75 هكتار) و كم (152/23 هكتار) مي ­باشند.

Investigation of desertification trend needs an understanding phenomena creating changes singly or action and reaction together in the manner that these changes end up in land degradation and desertification. In the investigation of pedological criterion affecting on land degradation in alluvial fans, first, maps of slope classes, land use and geology were created, then a map of units was founded by overlaying and crossing these maps and grid layer created by extension of ET GeoWizards in ArcGIS 10.3 software. In this research three indices of erodibility, salinity and permeability of soil were considered, finally according to the seven level scales, each of them was shown as the classified map. In this research, nonparametric methods of Friedman and Kendalls' W rank tests were used to prioritize the options, in the manner that after defining crisp numbers in seven level scales, the rank means were calculated. The rank means obtained from Friedman and Kendalls' W rank tests alter from 7/00 to 17/33. Obtained results from the nonparametric methods showed that 74/18 % (4245/77 ha) and 25/82 % (1477/67 ha) of the area were classified into two classes of medium and very heigh desertification potential, respectively. The results also showed that the youngest and old gravel fans of the area have desertification potential of very high (798/75 ha) and low (152/23 ha), respectively.