بررسي عملكرد و ويژگي‌هاي زراعي- فيزيولوژيكي تعدادي از ژنوتيپ هاي اميدبخش گندم نان در شرايط كشت مستقيم

Study of Grain Yield and Agro-Physiological Characteristics of Some Promising Rainfed Bread Wheat Genotypes under No-Till Condition

به‌منظور ارزيابي تعدادي از ارقام و لاين‌هاي اميد بخش گندم نان از نظر پتانسيل توليد در شرايط بدون شخم دو آزمايش مجزا در مزارع ديم زارعين مناطق سرد (شهرستان سنقر) و گرم (شهرستان سرپل‌ذهاب) استان كرمانشاه در سال زراعي 97-1396 اجرا شد. در منطقه سرد 12 ژنوتيپ پاييزه و در منطقه گرم 32 ژنوتيپ بهاره از لحاظ عملكرد دانه و اجزاء آن، صفات مورفولوژيكي، دماي كانوپي، ميزان كلروفيل (SPAD) و شاخص نرمال ‌شده تفاوت پوشش گياهي ارزيابي شدند. در منطقه سرد ژنوتيپ‌ها از نظر طول پدانكل خارجي، تعداد سنبله در متر مربع، تعداد دانه در سنبله و وزن هزاردانه، طول پدانكل و عملكرد دانه تفاوت معني‌دار داشتند. عملكرد ژنوتيپ‌ها از 2849 تا 4274 كيلوگرم در هكتار به‌ترتيب در رقم سرداري و ژنوتيپ G10 متغير بود و چهار ژنوتيپ شامل G2، G4، G10 و G12 به‌صورت معني‌داري از رقم شاهد (آذر2) عملكرد بيشتري داشتند. در منطقه گرم ژنوتيپ‌ها از نظر ارتفاع بوته، طول پدانكل خارجي، طول پدانكل، وزن هزاردانه، SPAD و روز تا گلدهي تفاوت معني‌دار داشتند. عملكرد ژنوتيپ‌ها از 364 تا 1159 كيلوگرم در هكتار به‌ترتيب در ژنوتيپ‌هايG22 و G8 متغير بود و ژنوتيپ‌هاي G8 و G10 به‌ترتيب 89 و 61 درصد از رقم شاهد (آفتاب) عملكرد بيشتري داشتند. نتايج بررسي روابط بين صفات با استفاده از تجزيه همبستگي و تجزيه باي‌پلات ژنوتيپ × صفت حاكي از متفاوت بودن الگوي روابط صفات در دو اقليم مذكور بود. همبستگي مثبت و معني‌دار شاخص نرمال ‌شده تفاوت پوشش گياهي با عملكرد دانه، تعداد دانه در سنبله و وزن هزاردانه و همبستگي منفي و معني‌دار آن با دماي كانوپي در اقليم گرم سرپل‌ذهاب بيانگر اهميت اين شاخص در شناسائي ژنوتيپ‌هاي مناسب براي كشت در مناطق واجد تنش خشكي بود.

In order to evaluate the productivity potential of some bread wheat varieties and promising lines under no-till rainfed condition two different on-farm trials were conducted in cold (Sonqor) and warm (Sarpol-e Zahab) regions of Kermanshah province during 2017-18 cropping season. In the cold condition, 12 winter genotypes and in the warm condition 32 spring genotypes were evaluated for grain yield and its components, morphological traits, canopy temperature, relative chlorophyll content (SPAD) and normalized difference vegetation index (NDVI). In the cold condition, the genotypes were significantly different for peduncle extrusion length, number of grain per spike, number of spike per m2 and thousand-kernel weight, peduncle length and gain yield. Grain yield of genotypes varied from 2849 (Sardari) to 4274 (G10) kgha-1 and four genotypes (G2, G4, G10 and G12) had higher yield than check variety (p < 0.05). In the warm condition, the genotypes were different for SPAD, plant height, peduncle extrusion length, peduncle length, 1000-kernel weight and days to heading. Grain yield of genotypes varied from 364 (G22) to 1363 (G8) kgha-1, and G8 and G10 were superior to the check variety (Aftab) by 89% and 61%, respectively. The profiles of trait associations were relatively different in cold and warm conditions. NDVI was positively correlated with grain yield, number of kernel per spike and 1000-kernel weight and negatively correlated with canopy temperature in the warm region. These results showing the importance of NDVI in identifying productive wheat genotypes for dryland conditions.