مقايسه روش هاي لايسيمتري و محاسبه اي در تعيين نياز آبي خرما

Comparison of Lysimetric and Computational Methods for Determining Water Requirement of Juvenile Date Palm

خرما يكي از مهمترين محصولات باغباني در ايران است. در اين پژوهش پس از اندازه‌گيري ميزان تبخير-تعرق خرما توسط لايسيمتر در سال هاي اول تا سوم رشد گياه كه به ترتيب معادل 274/3، 402/7 و 597/2 ميلي‌متر بود، مقادير نياز آبي برآورد شده با روش هاي پنمن-مانتيث فائو، بلاني-كريدل فائو، تشت تبخير فائو، جنسن-هيز اصلاح شده و هارگريوز-ساماني مورد ارزيابي قرار گرفتند. بررسي آماري رگرسيون خطي معادلات تبخير-تعرق نسبت به روش لايسيمتري نشان داد كه تمام معادلات در سطح يك درصد معني‌دار بودند. ضريب تعيين تعديل شده (R2adj) بين 0/94 و 0/97 به ترتيب براي معادلات تشت تبخير فائو و بلاني-كريدل فائو در نوسان بود، در حالي كه كارايي مدل سازي (EF) از 0/93 در معادله پنمن-مانتيث فائو تا 0/95 در معادله بلاني-كريدل فائو متغير بود. كمترين و بيشترين مقدار بيشينه خطاي نسبي (ME) به ترتيب به معادله هارگريوز-ساماني و تشت تبخير فائو و حداقل و حداكثر تفاوت نسبي بين مقادير برآورد شده و اندازه‌گيري شده (nRMSE) به ترتيب به معادله بلاني-كريدل فائو و پنمن-مانتيث فائو تعلق يافت. كمترين و بيشترين ضريب جرم باقي‌مانده (CRM) نيز در معادلات بلاني-كريدل فائو و جنسن-هيز اصلاح شده وجود داشت. مقايسه معادلات تبخير-تعرق نشان داد كه معادله بلاني-كريدل فائو، داراي بيشترين دقت برازش در شهرستان اهواز بود. البته روش‌هاي پنمن-مانتيث فائو و تشت تبخير فائو نيز دقت خوبي داشتند.

Date palm is an important horticultural crop in Iran. In this research, after measuring the amount of plant evapotranspiration during first to third years by lysimeter, equal 274.3, 402.7 and 597.2 mm, respectively, plant evapotranspiration was estimated by five methods of FAO Penman-Monteith, FAO Blaney-Criddle, FAO pan evaporation, corrected Jensen-Heise and Hargreaves-Samani. Statistical analysis of linear regression of evapotranspiration equations compared to lysimeter showed that all equations were significant at 1% level of probability. The adjusted coefficient of determination (R2adj) was between 0.94 (FAO pan evaporation) and 0.97 (FAO Blaney-Criddle), while modeling efficiency (EF) varied from 0.93 (FAO Penman-Monteith) to 0.95 (FAO Blaney-Criddle). Minimum and maximum of maximum error (ME) were related to Hargreaves-Samani and FAO pan evaporation equations, respectively. Minimum and maximum of normalized root mean square error (nRMSE) were in FAO Blaney-Criddle and FAO Penman-Monteith equations, respectively. Also maximum and minimum of coefficient of residual mass (CRM) were in FAO Blaney-Criddle and corrected Jensen-Heise equations, respectively. The FAO Blaney-Criddle equation had the most fitting accuracy in Ahvaz region. However, the methods of FAO Penman-Monteith and FAO evaporation pan had also well accurate.