تاثير شرايط رويشگاه بر برخي متابوليت‌هاي ثانويه، رنگدانه‌هاي فتوسنتزي، يون‌هاي معدني و فعاليت آنتي-اكسيداني سياه‌تاغ (Haloxylon aphyllum Iljin)

سياه­ تاغ (Haloxylon aphyllum Iljin) از گونه­ هاي سازگار در مناطق بياباني است كه علاوه بر تثبيت ماسه­ هاي روان، سازگاري مناسبي با اراضي شور دارد. تجمع متابوليت­ ها در تنظيم اسمزي گياه نقش مهمي دارند و اهميت نسبي اين مواد، با توجه به گونه­ گياهي، رويشگاه و شدت تنش متفاوت است. ازاينرو به­منظور بررسي تأثير شرايط رويشگاه بر رنگدانه­ هاي فتوسنتزي، فعاليت آنتي‌اكسيداني، اسيدهاي آمينه، قندهاي محلول و محتواي يوني سياه­ تاغ، آزمايشي در دو منطقه در شهرستان بافق با شرايط خاكي متفاوت (خاك شور-سديمي پلايا و غير شور تپه­ماسه­اي) در سال 1395 انجام شد. داده هاي به روش يك طرفه تجزيه واريانس شدند. نتايج نشان داد كه ميزان كلروفيل، كاروتنوئيد، آنتوسيانين، فنل و ميزان فعاليت‌هاي آنتي­ اكسيداني در بين دو رويشگاه، در سطح احتمال يك درصد متفاوت بود. ميانگين شاخص‌هاي فوق در خاك‌هاي با شوري بالاي در رويشگاه پلايا نسبت به رويشگاه تپه‌ماسه­ا­ي بيشتر بود. از بين اسيدهاي آمينه مورد بررسي، ميانگين ميزان اسيد آسپارتيك، اسيد گلوتاميك، گليسين و گلوتامين در سياه‌تاغ رشد كرده در رويشگاه ماسه­ اي به‌ترتيب با 27/13،‌ 66/13، 01/17 و 21/12 ميكروگرم بر گرم نسبت به رويشگاه پلايا بيشتر بود. از لحاظ ساير اسيدهاي آمينه در بين دو رويشگاه تفاوت معني­داري مشاهده نشد. تفاوت بين رويشگاه ها براي قندهاي محلول معني دار بود (p<0.01) و ميانگين قندهاي محلو ل در رويشگاه ماسه­اي (24/26 ميلي­گرم بر گرم وزن خشك) نسبت به پلايا (26/13 ميلي­گرم برگرم وزن خشك) بيشتر بود. در كل با توجه به نتايج به‌دست‌آمده مشخص شد كه سياه­ تاغ با بهبود فعاليت­هاي آنتي‌اكسيداني، افزايش محتواي رنگدانه­ اي و تعديل غلظت يون­ها به ­ويژه تجمع پتاسيم در اندام خود با شوري مقابله نموده و نقش ساير اسموليت­ ها مانند اسيدهاي آمينه و قندهاي محلول در مقاومت گياه به شرايط تنش خشكي و محيط­ هايي با شوري كمتر از اهميت بيشتري برخوردار بود.