پديد آورندگان :
محمدنيا، مهلا دانشگاه آزاد اسلامي واحد مشهد - دانشكده هنر و معماري - گروه شهرسازي , دانشپور، عبدالهادي دانشگاه علم و صنعت - دانشكده معماري و شهرسازي - گروه شهرسازي، تهران , الحسيني، مسلم دانشگاه آزاد اسلامي واحد مشهد - دانشكده هنر و معماري - گروه شهرسازي
كليدواژه :
منزلت مكاني , مكان , تعامل انسان - مكان , نظريه داده بنياد
چكيده فارسي :
اهداف و زمينه‌ها: انسان‌ها در تعامل با مكان‌هاي مختلف شهري به‌عنوان محيطي پاسخگو به نيازها و فعاليت‌هايشان معنا مي‌بخشند و در سطحي بالاتر، بخشي از منزلت خويش را در ارتباط با اين مكان‌ها تعريف كرده و به آنها دلبسته مي‌شوند. مفهوم منزلت مكاني، به‌عنوان يكي از ابعاد رابطه انسان و مكان كمتر مورد توجه معماران، طراحان و برنامه‌ريزان شهري قرار گرفته است.در اين راستا، تبيين الگوي منزلت مكاني و فرآيند شكل‌گيري روابط مردم-مكان و مؤلفه‌هاي مؤثر در جهت ايجاد، تقويت و ارزش‌گذاري اين پيوندها به عنوان گامي اساسي در دست‌يابي به هدف اصلي تدوين معيارهاي منزلت مكاني ضروري خواهد بود. هدف اين مقاله تبيين مفهوم منزلت مكاني و بررسي ابعاد مختلف آن بود.
روش‌شناسي: اين پژوهش كيفي با استفاده از نظريه مفهوم‌سازي بنيادي به روش استقرايي، داده‌هاي حاصل از متون فارسي و انگليسي را مورد مطالعه قرار داد و مفاهيم با استفاده از سه نوع كدگذاري باز، محوري و انتخابي مشخص شدند.
يافته‌ها: 428 كد به عنوان شاخص‌هاي منزلت‌بخش مكاني شناسايي شد كه 150 مفهوم و 14 مقوله (آسايش/رفاه و امنيت/آرامش؛ منظر مطلوب؛ تعاملات اجتماعي؛ نظم؛ سرزندگي؛ هويت و اصالت؛ خوانايي؛ خاطره‌انگيزي؛ حس تعلق؛ دسترسي؛ معنا و محتوا؛ فعاليت و مديريت شهروندان؛ تنوع؛ شأن و شخصيت مكان) را تشكيل داد.
نتيجه‌گيري: تحكيم شكل نهادي مكان، گسترش و تعميق در چشم‌اندازهاي تدوين‌شده براي آينده مكان، التزام به حفظ ارزش‌هاي محيط و عناصر ساخته‌شده، ايجاد جايگاه فضايي مكان در سامانه فرامكاني، آمادگي‌هاي همه‌جانبه، ارزش‌ها و ويژگي‌هاي خواست ساكنان و افراد بيروني، حفظ عناصر ارزشمند، ارتقا نقش مكان در منطقه فرامكان، بسترسازي استقرار شده در مكان، تحول تاريخي، رشد و آينده مكان، بازشناسي عناصر شاخص ادراكي مكان، تصحيح شكل قرارگاه رفتاري، بسترسازي رفتار و ارتباطات اجتماعي بين افراد، تقويت ساختار استخوان‌بندي فضايي-كالبدي مكان، به‌عنوان راهبردهاي ارتقاي منزلت مكاني معرفي مي‌شوند.
چكيده لاتين :
Aims & Backgrounds People interact with different places of a city as an environment that responds to
their needs and activities, and at a higher level, people define a part of their dignity in relation to these
places and place attachment occurs. The phrase “place dignity” is considered as one of the dimensions
of people and place relationship which is less considered by architects, designers and planners. In this
regard, explaining the concept of place dignity and the process of forming the people-place interaction
and the effective factors for creating, strengthening and valuing these links, is a basic step in achieving
the main objective of explaining the place dignity criteria. The aim of the research was to explain the
place dignity model and studying its various dimensions.
Methodology In this qualitative study the related Persian and English articles were investigated using
fundamental conceptualization theory through inductive method and the concepts were determined
using three types of open, axial, and selective coding.
Findings 428 codes were identified as the indicators of dignity creating which include of 150 concepts
and 14 category (comfort/well-being and security/ relaxation; favorable landscape; social interactions;
regularity; vitality; identity and originality; readability; memorability; sense of belonging; access;
meaning and content; citizen activity and management; diversity; place dignity and personality).
Conclusion The strategies for promoting the place dignity are the factors of strengthening the
institutional form of place, development of the explained perspectives for the future of the place,
commitment to preserving the values of the environment and artificial elements, establishing the spatial
position of the place in the system of meta place, comprehensive readiness, values and characteristics
of the demands of residents and people outside the place, preserving the valuable elements, upgrading
place role in meta place area, deploying infrastructure in place, historical evolution, growth and future
of the place, recognition of elements of the place perceptual index, correction of behavioral platform,
preparing the backgrounds for establishment of social behavior and communication between individuals,
strengthening the spatial-physical structure of the place.
