كليدواژه :
حوضه زهكشي , زمينساخت فعال , شاخص ريخت‌سنجي , گسلش
چكيده فارسي :
اهداف و زمينه ها:تقريباً هيچ ناحيهاي را در جهان نمي توان يافت كه تحت تاثير فرآيندهاي زمين ساختي قرار نگرفته باشد. از شاخصهاي ريخت زمين ساختي حوضه آبريز به منظور بررسي زمينساخت فعال استفاده مي شود. ريخت سنجي را ميتوان اندازه گيري كمي شكل چشم اندازهاي روي زمين تعريف كرد كه با استفاده از اين اندازه گيريهاي كمي ميتوان به شناسايي مناطق داراي تكتونيك فعال پرداخت. هدف از اين پژوهش بررسي زمين ساخت فعال در حوضه آبريز دزفول- انديمشك با استفاده از پنج شاخص ريخت سنجي عدم تقارن حوضه زهكشي (Af)، برجستگي نسبي (Bh)، ضريب شكل (Ff)، انتگرال و منحني فرازسنجي (Hi) و گراديان طولي رود (SL) ميباشد. با انجام اين پژوهش، مي توان به فرآيندهاي فعال در حوضه دزفول - انديمشك پي برد و از خسارتهاي ناشي از بلاياي طبيعي مانند سيل و زلزله تا حدودي جلوگيري كرد.
روش شناسي: پژوهش حاضر از نوع كاربردي بوده و از محاسبات كمي استفاده شده است. براي محاسبه شاخص ها از نرم افزار GIS و مدل رقومي ارتفاعي (DEM) با دقت 30 متر استفاده شد. براي هر شاخص نقشه پهنه بندي در گستره مورد بررسي تهيه گرديد و هر كدام از شاخص هاي مذكور از نظر فعاليت زمين ساختي به پنج رده فعاليت بسيار بالا، بالا، متوسط، كم و بسيار كم تقسيم شد. در نهايت با ميانگين گيري از رده كل شاخصها، شاخصي نهايي به نام شاخص زمين ساخت فعال نسبي (Iat) حاصل شد و گستره مورد بررسي به چهار رده فعاليت زمين ساختي بسيار بالا، بالا، متوسط و كم تقسيم گرديد.
يافته ها: در زير حوضه هاي منطبق بر گسلهاي دورق، گسل پيشاني كوهستان، بخش هايي از گسلهاي لهبري، رامهرمز و بالارود، شاخص هاي اندازه گيري شده مقادير بالايي را نشان ميدهند كه به دليل فعاليت زمين ساختي بالاي منطقه مي باشد.
نتيجه گيري:نتايج حاصل از اين پژوهش نشان ميدهد كه فعاليت زمين ساختي نسبي اخير در حوضه دزفول- انديمشك بالا و بسيار بالا است كه به دليل تأثير گسلهاي مذكور بر منطقه مي باشد.
چكيده لاتين :
Aims & Backgrounds Almost no area in the world can be found that has not been affected by tectonic
processes. The morpho-tectonic indices of the basin are used to investigate the active tectonics.
Morphometry can be defined as the quantitative measurement of the shape of the Earth’s landscape
that using these quantitative measurements can identify areas with active tectonics. The purpose of this
study was to investigate the Active tectonic in Dezful- Andimeshk basin using five geomorphological
indices of the Drainage Asymmetry Factor (Af), Relative relief (Bh), Form factor (Ff), Hypsometric
integral and curve (Hi), and Stream gradient index (SL). With this research, it is possible to find out the
active processes in Dezful-Andimeshk basin and the damage from natural disasters such as floods and
earthquakes can be partially prevented.
Methodology This study is an applied research and has used quantitative calculations. GIS software
and digital elevation map (DEM) with resolution of 30 m were used to calculate the indices. For each
index, the zoning map in the study area was plotted and and each of these indices was divided into five
categories of very high, high, medium, low and very low in terms of tectonic activity. Finally, by averaging
the whole set of indices, a final index called relative active tectonics index (Iat) was calculated and the
study area was divided into four categories of very high, high, medium and low tectonic activity.
Findings In the sub basins corresponding to Dowragh, Mountain Front Fault and Parts of the Labrian,
Ramhormoz and Balarud, the measured indices show high values due to the high tectonic activity of the
area.
Conclusion The results of this study show that recent relative tectonic activity in Dezful-Andimeshk
basin is high and very high due to the impact of the faults on the area.
