تفاوت هاي مرور روايتي و مرور نظام مند

امروزه با بمباران اطلاعاتي توسط تعداد زيادي از مقالاتي كه هر روزه در مجلات مختلف به چاپ مي‌رسند و حركت به سمت تصميم‌گيري‌هاي مبتني بر شواهد، مطالعات مروري اهميت زيادي پيدا كرده‌اند(1تا3). مطالعات مروري براي استفاده بهينه از حجم بالاي اطلاعات توليد شده توسط مقالات و ارائه تركيبي از شواهد به صورت خلاصه، مورد توجه پژوهشگران رشته‌هاي مختلف در دنيا قرار گرفته اند، اما به كارگيري اين روش در بين پژوهشگران ايراني، به نسبت كم‌تر بوده است(3و4). يكي از مهم‌ترين دلايل اين موضوع ناآشنايي پژوهشگران با جنبه‌هاي روش شناسي مطالعات مروري است. مطالعات مروري در يك دسته‌بندي كلي به دو دسته اصلي مرور روايتي و مرور نظام‌مند تقسيم مي‌شوند كه مشخصات و اهداف متفاوتي دارند(5و6). هدف اين دست نوشته بيان تفاوت‌هاي بين مطالعات مرور روايتي و نظام‌مند است. مطالعات مروري روايتي (توصيفي يا سنتي)، مطالعاتي هستند كه منابع علمي در مورد يك موضوع خاص را در حيطه‌هاي وسيع‌تر از يك مرور نظام‌مند، به صورت نظري و محتوايي، بدون روش كار اختصاصي و شفاف، توصيف و بحث مي‌كنند(2و6و7). مرور روايتي بدون هيچ روش از پيش تعريف شده و نظام‌مندي انجام مي‌شود به طوري كه حتي در برخي مقالات مروري روايتي، بسته به سبك مجله، نوشتن قسمت روش كار ضروري نيست(2و8). در اين نوع مرور، محقق به صورت واضح نحوه جستجوي منابع و پايگاه‌هاي داده‌اي كه مورد جستجو قرار گرفته است، معيارهاي ورود و خروج مطالعات اوليه به مرور و نحوه ارزيابي كيفيت و تركيب نتايج آن‌ها را مشخص نمي‌كند(5و6و8و9). طبق نظر نويسنده كه در مورد موضوع مرور متخصص و صاحب‌نظر است، مرتبط‌ترين منابع بدون اين كه در مورد انتخاب آن شفاف‌سازي صورت گيرد، انتخاب مي‌شوند و وارد مرور مي‌گردند. نويسنده معمولاً منابعي را انتخاب مي‌كند كه نظرات او را تقويت مي‌كنند و منابعي كه نظرات متفاوت با نويسنده دارند را حتي اگر روش تحقيق خوبي داشته باشند، مورد توجه قرار نمي‌دهد. اين جهت‌گيري در انتخاب مقالات در نهايت مي‌تواند منجر به سوگرايي انتخاب شود و نتايج مطالعه را منحرف كند(9تا13). از آنجا كه تا حد زيادي تحت تأثير نظرات نويسنده است، نتايج آن قابل اطمينان نيست و توسط محققان ديگر قابل تكرار نيست؛ اما زماني كه در ارتباط با موضوع موردنظر منابع و شواهد كمي وجود دارد، مي‌تواند مفيد باشد(9و10و14). مطالعات مروري نظام‌مند (ساختار يافته)، در دهه 1970 در علوم اجتماعي آغاز شدند و در دهه 1990 در پاسخ به نگراني‌ها در مورد اعتبار علمي مرورهاي روايتي، به طور سريعي گسترش يافتند(15). هدف اصلي مرور نظام‌مند فرموله كردن يك سؤال مشخص و اختصاصي و ارائه يك پاسخ خلاصه‌ي دقيق از تمام منابع موجود، همراه با تركيب كيفي يا كمي (فرا تحليل) شواهد مرتبط است(2و11و13و16). اين نوع مرور بر اساس يك ساختار كلي، شامل تعيين سؤال پژوهشي، تهيه پروتكل پژوهش، جستجوي جامع پايگاه‌هاي داده با يك استراتژي جستجوي شفاف، يافتن منابع مرتبط و انتخاب آن‌ها با معيارهاي ورود و خروج مشخص، استخراج داده‌ها از منابع، ارزيابي كيفيت منابع مرتبط با چك‌ليست‌هاي استاندارد، تركيب و ارائه نتايج بطور خلاصه و شفاف و نتيجه‌گيري بر اساس شواهد است(16تا19). با توجه به اين كه مرور نظام‌مند داراي يك پروتكل از پيش تعيين شده و روش شفاف و ساختار يافته است، نتايج آن قابليت اطمينان بيش‌تري دارند و توسط ساير محققان با روش مشابه، قابل تكرار است(10). با اين كه نتايج مرور نظام‌مند براي تصميم‌گيري مبتني بر شواهد قابل استفاده مي‌باشند ولي در استفاده و تفسير نتايج اين مطالعات هم بايد به كيفيت روش پژوهشي استفاده شده در آن و مواردي مانند روش مطالعات اوليه و سوگرايي در آنها، سوگرايي انتشار و ناهمگوني مطالعات، نيز توجه شود(20و21). مهم‌ترين تفاوت‌ها بين مطالعات مرور نظام‌مند و روايتي ناشي از تفاوت در روش تحقيق اين نوع مطالعات است. به طوري كه مرور نظام‌مند داراي روش تحقيق كاملاً شفاف، ساختارمند و از پيش تعريف شده است؛ ولي در مرور روايتي روش تحقيق شفاف و واضحي وجود ندارد. عدم اين شفافيت در روش تحقيق باعث مي‌شود كه نتايج مرور روايتي به نظرات و سليقه‌ي نويسنده وابسته باشد. در نهايت اين تفاوت‌ها باعث مي‌شود تا يك مرور نظام‌مند با كيفيت در راس هرم اعتبار و كيفيت شواهد براي تصميم‌گيري‌ها قرار گيرد؛ در حالي كه مرور روايتي در سطوح پايين از نظر شواهد معتبر قرار مي‌گيرد(11و16و20و21). در جدول‌1 تفاوت‌هاي اصلي مطالعات مروري نظام‌مند و روايتي نشان داده شده است. در برخي موارد ممكن است مطالعاتي مروري انجام شوند كه تا حدودي رويكرد نظام‌مند داشته باشند ولي تمام معيار‌هاي لازم مانند معيارهاي سخت‌گيرانه كوكران‌(Cochrane) (19) براي يك مرور نظام‌مند را نداشته باشند و در طيفي بين مطالعات مروري روايتي و نظام‌مند قرار گيرند.