اثر بخشي سدهاي آبخيزداري بر سطح آب زيرزميني (سد خاكي لاور)

تغذيه مديريت شده آب‌هاي زيرزميني تكنيكي پايدار و نوظهور است كه قبلاٌ نتايج موفقيت ‌آميزي را ايجاد نموده است و انتظار مي‌رود بسياري از مشكلات منابع آب، به خصوص در مناطق نيمه خشك و خشك را حل نمايد. تغذيه مصنوعي آبخوان‌ها به عنوان يك استراتژي براي بهبود و توسعه منابع آب‌هاي زيرزميني و ذخيره‌سازي براي جبران خسارات وارده به آن‌ها نظر گرفته مي‌شود. در كشور ما نيز همه‌ساله هزينه‌هايي صرف احداث پروژه‌هاي تغذيه مصنوعي مي‌گردد. ارزيابي اثرات اين طرح‌ها بر آبخوان‌ها مهم است، چرا كه اگر نتايج مثبت باشد اجراي اين پروژه‌ها افزايش مي‌يابد. اين تحقيق با هدف بررسي ميزان اثر بخشي طرح سد خاكي بر كميت آب زيرزميني دشت لاور فين انجام پذيرفت. روش مطالعه مبتني بر روش‌هاي ميداني و آماري بود كه بدين منظور از داده‌هاي ارتفاع آب زيرزميني، سطح ايستابي در چاه‌هاي پيزومتري دشت و ميزان بارش منطقه براي دوره آماري 1374 تا 1394 استفاده شد. داده‌هاي مزبور از شركت آب منطقه‌اي استان هرمزگان اخذ گرديدند شبكه پايش موجود جهت بررسي تغييرات كمي آبخوان تعداد 6 حلقه چاه مشاهده‌اي مي‌باشد، كه همگي در پايين‌دست سد خاكي قرار داشتند. ميزان تاثير سد خاكي بر تغييرات سطح آب زيرزميني در طي يك دوره 20 ساله قبل و بعد از احداث سد خاكي مورد بررسي قرار گرفت. روند عمومي سطح آب زيرزميني دشت و تغييرات سطح آب در كليه‌ي چاه‌هاي پيزومتري به رغم عملكرد سد خاكي، حالت نزولي را نشان مي‌دهد، بنابراين براي اينكه نقش سد خاكي در تغذيه آبخوان نشان داده شود، تغييرات و ميزان افت سطح آب زيرزميني در قبل و بعد از اجراي طرح (به روش تحليلي توصيفي) مقايسه گرديد، نتايج نشان داد، سطح آب زيرزميني در دوره آماري بعد از احداث سد نسبت به دوره قبل از احداث، افت كم‌تري داشته است در حالي كه متوسط بارندگي 9 ساله قبل از اجراي طرح 182 ميلي‌متر و متوسط بارندگي 11 ساله بعد از اجراي طرح 155 ميلي‌متر مي‌باشد. به طور كلي نتايج اين بررسي نشان داد كه با توجه به خشكسالي‌هاي اخير و افزايش ميزان برداشت از منابع آب زيرزميني، احداث سد خاكي لاور بر تراز آب آبخوان تاثير مثبت داشته اما نتوانسته است تمام افت ناشي از برداشت‌ها را جبران كند، گرچه طرح باعث توقف روند افت آبخوان نگرديده است، اما تا حدودي از شدت افت آبخوان كاسته است.

The managed recharge of groundwater is a stable and newfound technique which has already produced successful results and is expected to solve many of the problems of water resources, particularly in arid and semiarid areas. Artificial recharge of aquifers is considered as a strategy for the improvement of groundwater resources and their storage capacity to compensate for the damages inflicted on them. In Iran, funds are annually allocated to artificial recharge projects. Assessing the effects of these projects on aquifers is important, since positive results can expand the implementation of these projects. This investigation was carried out in the Lavar-e- Fin plains. The aim of this study was to evaluate the effects of a dam on groundwater. We estimated groundwater level before and after construction of an earthen dam. We used library data, data collected by the Ministry of Energy and information recorded during fieldwork. We used water level data from 6 piezometric wells drilled by Regional Water Company of Hormozgan Province and monthly precipitation data during the period from 1995 to 2015. All piezometric wells were located downstream of the dam. The effect of the earthen dam on groundwater level changes were analyzed over a 20-year period and for before and after construction of the dam. The general trend of groundwater level and water level changes in each piezometer well was descending, despite the positive influence of the earthen dam. The results showed that the dam lowered the rate of water level drop. The average precipitation in the 9 years prior to the construction of the dam was 182 mm, while the average rainfall in the next 11 years was 155 mm. In general, the results of this study showed that in spite of the recent droughts and increased uptake of groundwater, Laver dam has had a positive effect on the water level of the aquifer. Although the dam has not been able to compensate for all the losses due to overharvesting, it has reduced the severity of the decline to a large extent.