كليدواژه :
گوراب , دانش بومي , ميان‌رودان , دهنو , هنديجان
چكيده فارسي :
قدمت كشاورزي در دنيا، از جمله در ميان‌رودان و دشت خوزستان به چند هزار سال ميرسد. مردم به تجربه و با تكيه بر فنوني به ظاهر ساده با استفاده از مصالح سنگ و خاك علاوه بر توليد محصولات كشاورزي توانسته‌اند آب و خاك را حفظ كنند و از فرسايش آبي، بادي، خطرات سيل و خشك‌سالي بكاهند. دشت خوزستان در انتهاي حوضه زهكشي جريانهاي رودخانه‌اي واقع شده كه در سالهاي اخير معضل گرد و غبار در آن تشديد شده است. عليرغم معمول بودن استفاده از روش‌هاي نوين توسط دستگاه‌هاي دولتي براي تامين آب و حفاظت خاك در برابر فرسايش، استفاده از دانش بومي به دليل سازگاري بيشتر و آشنايي مردم ميتواند موثرتر باشد. لذا هدف از اين پژوهش معرفي و بررسي نقش گوراب به عنوان يك سازه سنتي در تامين آب روستاهاي مناطق بياباني در استان خوزستان ميباشد. براي اجراي پروژه ابتدا با بررسي منابع موجود يك سري اطلاعات اوليه جمع‌آوري و سپس به كمك تصاوير ماهوارهاي گوگل ارث برخي از گوراب‌ها شناسايي شد. براي بررسي دقيق‌تر موضوع، سه شيوه بازديد ميداني، تكميل پرسش‌نامه و مصاحبه با خبرگان به كار گرفته شد. نتايج حاكي از اين است كه به طور كلي گوراب‌ها بر اساس شكل ظاهري و نحوه طراحي شامل سه دسته: دايرهاي، مربعي و مستطيلي شكل، بر اساس اندازه شامل سه دسته: كوچك، متوسط و بزرگ و بر اساس نوع كاركرد و هدف مورد انتظار عمدتا به پنج دسته تقسيم ميشوند كه در بعضي مناطق فقط نوع دايرهاي آن وجود دارد و براي كاركردهاي مختلف استفاده ميشود ولي در بعضي مناطق چند نوع از آن وجود دارد كه هركدام با هدف خاصي احداث شده اند.
چكيده لاتين :
Agriculture dates back to several millennia in Mesopotamia and Khuzestan plain. Alongside
agricultural production, people in this region have preserved water and soil, reduced water and wind
erosion, and mitigated the impact of floods and drought based on experience, simple techniques, and
using rocks and soil as construction material. The Khuzestan plain is located at the end of the drainage
basin, where dust has become an issue in recent years. Therefore, the main aim of this research is to
investigate the role of gourabs, a type of pond, as an indigenous structure for supplying water to the
villages of desert areas in Khuzestan province. Initially, basic information was collected by reviewing the
available resources. Then, some gourabs were identified and site selection was done in Google Earth
using satellite imagery. For a more detailed study of the subject, field visits and interviews with experts
were carried out, and questionnaires were distributed. The results indicate that in general, the shape of a
gourab is either circular, square, or rectangular, and the structure is built in three sizes (small, medium,
and large). We also found five types of function for these structures. In some areas circular gourabs are
used for various functions, but in other areas each type of gourab serves a specific function.
