آلودگي فلزات سنگين و ارزيابي سلامتي برخي برنج‌هاي وارداتي و كشت شده پايين‌دست رودخانه كارون (مطالعه موردي: شهرستان شادگان)

Health assessment of heavy metals pollutions in some of imported and cultivated rice of Karoon River (Case study: Shadegan city)

فلزات سنگين از جمله مهم‌ترين آلاينده ها هستند كه از راه­هاي مختلف به خاك نفوذ كرده و از آن طريق به محصولات كشاورزي راه پيدا مي‌كنند. اين پژوهش با هدف تعيين غلظت فلزات سنگين در برنج كشت شده پايين­دست رودخانه كارون واقع در شهرستان شادگان و ارزيابي ريسك مصرف آن‌ها با برنج­هاي وارداتي هندي انجام شد. بدين منظور 4 مزرعه در روستاي ام­­الغزلان (حدفاصل اهواز ـ دارخوين) در نظر گرفته شد. نمونه ­هاي خاك و برنج محلي در آذرماه 1396 از دو نقطه موجود در هر مزرعه با 3 تكرار جمع­آوري شدند و در مجموع جامعه آماري تعداد 24 نمونه برنج كشت شده و 24 نمونه خاك را در برگرفت. دو نوع برنج وارداتي هندي نيز با 3 تكرار مورد آزمايش قرار گرفتند. ميانگين غلظت فلزات سنگين سرب، نيكل، آرسنيك و كادميوم در برنج­هاي مزارع پايين‌دست رودخانه كارون به‌ترتيب 60/40، 28/05، 23/43 و 14/26 ميلي­ گرم بر كيلوگرم و در برنج ­هاي وارداتي به‌ترتيب با مقدار 57/77، 23/24، 15/79 و 9/76 ميلي­ گرم بر كيلوگرم وزن خشك به‌دست آمد. مقادير جذب روزانه فلزات سرب، كادميوم، نيكل و آرسنيك در چهار مزرعه آزمايش شده، بالاتر از برنج وارداتي بود. بالاترين شاخص جذب روزانه در برنج وارداتي مربوط به فلز سرب (90/70) و كمترين ميزان اين شاخص با (15/33) به فلز كادميوم اختصاص داشت. مقادير جذب روزانه فلزات نيكل و آرسنيك در رتبه ­هاي دوم و سوم قرار داشتند. در برنج مزارع مورد بررسي كمترين ميزان جذب روزانه مربوط به فلز كادميوم و در مزرعه شماره 1 (17/16) و بالاترين ميزان اين شاخص مربوط به فلز سرب و در مزرعه شماره 4 (98/31) اختصاص داشت. در مجموع مخاطره مصرف برنج ­هاي محلي نسبت به برنج ­هاي وارداتي هندي بيشتر برآورد شد.

Heavy metals are one of the most important pollutants that enter the soil in various ways and thus reach agricultural crops. The aim of this study was to determine the concentration of heavy metals in rice grown in farms of Karoon River (from Shadegan city) and to compare their risk assessment with Indian imported rices. To this end, four farms were studied in the village of Umme-Ghazlan (Ahvaz-Darkhovein), and the samples were taken during December 2017. Local soil and rice samples were collected from two points in each farm and three replications were used to determine the concentrations of heavy metals. A total of 24 cultivated rice samples together with 24 soil samples were obtained. Two samples of imported Indian rice, were also tested with 18 replications. The mean concentrations of heavy metals of lead, nickel, arsenic and cadmium in rice samples of downstream farms of Karoon River were 60.40, 28.05, 23.44 and 14.26 mg/Kg, respectively. The contamination levels in the case of imported rice samples were 57.77, 23.24, 15.79 and 9.76 mg/Kg dry weight, respectively. EDI values ​​of lead, cadmium, nickel and arsenic metals among the four tested farms were higher than imported rice. The highest index of EDI in imported rice was related to lead (90.70) and the lowest one was to cadmium (15.33). EDI values ​​of nickel and arsenic were in the second and third ranks. Among the farms, the lowest index of EDI (17.16) was related to cadmium (farm 1) and the highest level (98.31) was related to lead (farm 4). Based on the results, the risk of local rice samples were estimated higher than India's imported ones.