بررسي اثرات عوامل قيمتي و غيرقيمتي بر صادرات غيرنفتي ايران: رويكرد متغيرهاي نهان

Investigating the Effects of Price and Non-Price Factors on Iran's Non-Oil Exports: The Latent Variable Approach

امروزه توسعه صادرات علاوه بر تأمين درآمدهاي ارزي، به عنوان يك استراتژي رشد و توسعه اقتصادي مطرح است. بخش اعظم سياست‌گذاري‌هاي جوامع در راستاي ارتقاء ميزان صادرات مي‌باشد. در اين زمينه كشش‌هاي صادراتي از جمله ابزارهاي سياستي سودمند براي سياست‌گذاران اقتصادي مي‌باشد. اين كشش‌ها علاوه بر عوامل قيمتي از عوامل غيرقيمتي نيز تأثير مي‌پذيرند. عوامل غيرقيمتي منجر به شكل‌گيري روند در تابع صادرات مي‌گردند. برآورد و ارزيابي تابع صادرات بدون در نظر گرفتن روند يا مدل‌سازي ناصحيح آن، تورش در برآورد كشش‌ها و انحراف در مسير سياست‌گذاري صحيح را در پي خواهد داشت. هدف اين پژوهش بررسي تأثير عوامل غيرقيمتي مؤثر بر تقاضاي صادرات ايران در كنار عوامل قيمتي طي سال‌هاي 1367 تا 1396مي‌باشد. در اين پژوهش از مدل تصحيح خطا تك معادله به منظور بررسي همزمان پويايي‌هاي كوتاه‌مدت و اثرات بلندمدت استفاده شده است. همچنين، بر پايه الگوهاي سري زماني ساختاري جزء روند كه بيانگر اثر عوامل غيرقيمتي است، با رويكردي منعطف‌تر نسبت به پژوهش‌هاي پيشين در تابع صادرات وارد شده است. سپس با استفاده از نرم‌افزار OXmetric و با كمك فيلتر كالمن مقدار روند براي هر سال برآورد و ميزان اثر هركدام از عوامل بر جزء روند با روش حداقل مربعات معمولي ارزيابي گرديده است. نتايج پژوهش حاكي از پايين بودن كشش قيمتي صادرات مي‌باشد. همچنين، تأثير عوامل غيرقيمتي جهاني‌سازي، بهره‌وري كل عوامل توليد، نوآوري، تجارت الكترونيك و سرمايه‌گذاري مستقيم خارجي بر صادرات غيرنفتي ارزيابي گرديد.كه نتايج حاكي از معناداري اثر تمام عوامل بر روند ضمني صادرات و تأثير منفي آزادسازي اقتصادي، آزادسازي تجاري و سرمايه‌گذاري مستقيم خارجي مي‌باشد.

The purpose of this study has been to consider the effects of non-price factors along with price factors on the demand of Iranian export from 1988 to 2017.In this research, a single error correction model is used to evaluate the short-term dynamics and long-term effects simultaneously. Moreover, in this study compare to previous researches, a more flexible approach has been included in the export function which is based on the structural time series' patterns which are the trends that express the effects of non-pricing factors. Then, the OXmetric software and the Kalman filter is utilized to estimate the amount of trend in each year, and the effect of each factor on the trend component is evaluated by the Ordinary Least Square Method. The results indicate that the price elasticity of the export is low. Also, the impact of non-pricing factors such as globalization, total productivity of production factors, innovation, electronic commerce and foreign direct investment on non-oil exports were assessed. The results have shown the significant effect of all factors and the negative impact of economic freedom, openness and foreign direct investment on the implicit process export.