كليدواژه :
فراواني ماهي , تنوع گونه‌يي , رودخانه سقز , شاخصهاي اكولوژيكي
چكيده فارسي :
در اين تحقيق تاثير پسآب شهرستان سقز بر تنوع و پراكنش ماهيان رودخانه سقز استان كردستان در چهار ايستگاه مختلف شامل: 1) ايستگاه سد چراغ‌ويس، 2) ايستگاه قبل از ورود پسآب به رودخانه، 3) ايستگاه بعد از ورود پسآب به رودخانه و 4) ايستگاه قبل از ورود رودخانه به سد شهيد كاظمي از تير تا مهر ماه 1396 مورد بررسي قرار گرفت. براي بررسي تنوع زيستي از شاخصهاي شانن-وينر، سيمپسون، و مارگالف و براي تعيين ارتباط بين عوامل محيطي (فاكتورهاي فيزيكي و شيميايي) و فراواني گونههاي ماهي از آناليز CCA استفاده شد. براساس نتايج گونه Capoeta gracilis بيشترين تعداد حضور را در تمام ايستگاه‌‌ها نشان داد ولي بيشترين و كمترين تعداد گونههاي ماهي به ترتيب متعلق به ايستگاه‌‌هاي 4 و 2 بود. خانواده Cyprinidae بيشترين فراواني و خانواده Nemacheilidae و Sisoridae هر كدام با يك گونه كمترين تعداد ماهيان صيد شده را دارا بودند. بالاترين شاخص مارگالف، شانون –وينر و سيمپسون در ايستگاه 4 مشاهده شد. اگر چه از نظر شاخص تنوع سيمپسون دو ايستگاه 3 و 4 مشابه هم بودند. از نظر ارتباط شاخصهاي تنوع زيستي با فاكتورهاي فيزيكي و شيميايي، شاخص غالبيت گونه‌اي سيمپسون با درصد نيترات، فسفات و مقدار BOD5 و شاخص تنوع گونه‌اي شانون – وينر با نيترات، فسفات، آمونياك و BOD5 همبستگي مثبت نشان دادند. از سويي، هر دو شاخص مذكور با مقدار اكسيژن محلول همبستگي منفي داشتند. در جمع‌‌بندي مي‌‌توان گفت پسآب شهرستان سقز با افزايش مقادير نيترات و فسفات آب رودخانه سقز سبب حذف بعضي گونه‌‌ها و حضور گونههاي گياهخوار شده است و بدين طريق بر جمعيت گونههاي ماهي رودخانه سقز تاثيرگذار بوده است. بنابراين، توصيه مي‌‌شود پسآب شهرستان سقز قبل از ورود به رودخانه تصفيه گردد تا ضمن بهره‌‌برداري پايدار از تخريب چشم‌‌اندازهاي طبيعي اكوسيستم‌‌هاي رودخانه‌‌اي جلوگيري گردد.
چكيده لاتين :
In this research, the effects of urban wastewater on the diversity and distribution of fish in the Saghez River, Kurdistan province, were investigated at four different stations including 1) the station of the Cheragveis dam, 2) the station before the wastewater into the river, 3) the station after the entry of wastewater into the river; and 4) the station before the river to the Kazemi dam during Jully to September of 2017. The Shanon-winer, Margalof and Simpsoon indices were used for calculationg the species diversity and the correlation between physicochemical factors and species diversity and frequency of fish species were analyzed using CCA analysis in Canoco software. The results showed that the species Capoeta gracilis showed the highest aboundance in all 4 stations, but the maximum and minumum number of fish species belonged to stations 4 and 2, respectively. The cyprinidae family with 12 species and subspecies and 96.2% of the total number of fish were observed at all stations. The Nemacheilidae and Sisoridae families with one species had the lowest aboundance. Based on the results of biodiversity indices, the highest Margalf, Shannon-wiener and Simpson index was observed at station 4. However, for the Simpson index, two stations 3 and 4 were similar. In terms of correlation between biodiversity indices and physicochemical factors, there were correlations between Simpson dominance index with nitrate, phosphate, and BOD5 , Shannon-wiener index with nitrate, phosphate, ammonia and BOD5. On the other hand, both indices showed a high correlation with the dissolved oxygen. The highest positive correlation was found between the frequency of C. auratus and nitrate, phosphate, ammonium and BOD. In conclusion, effluent of the city Saghez has increased the amount of nitrate and phosphate in the river, which has resulted in the removal of some species and the presence of herbivorous species, thus influencing the population of the Seghez River fish species. Therefore, it is recommended that the effluent of the city Saghez should be treated before entering the river, in order to prevent permanent destruction of natural ecosystems.
