تحليل رابطه نابرابري منطقه‌اي و توسعه اقتصادي در ايران: رويكرد داده‌هاي تابلويي فضايي

Analysis of the Relationship between Regional Inequality and Economic Development in Iran: Spatial Dynamic Panel Data Approach

نابرابري‌هاي منطقه‌اي و عدم تعادل در ساختار فضايي مناطق از جمله پديده‌هايي است كه اغلب كشورها و به ويژه كشورهاي در حال توسعه با آن روبرو بوده و هستند. از آثار نابرابري منطقه‌اي، گسترش رشد و توسعه در برخي مناطق، ايجاد و تشديد نابرابري‌هاي فاحش درآمدي و رفاه اجتماعي بين مناطق گوناگون و عوارض سوء اقتصادي –‌ اجتماعي است. در اين مقاله به تحليل رابطه بين نابرابري منطقه‌اي و رشد اقتصادي در بين استان‌هاي كشور ايران پرداخته و در پي پاسخ به اين سوال است كه، آيا ارتباط u معكوس بين نابرابري منطقه‌اي و توسعه، بين مناطق وجود دارد؟ به منظور پاسخ به اين سوال، ابتدا با استفاده از شاخص ويليامسون، نابرابري منطقه‌اي محاسبه و سپس مدل اقتصاد سنجي در چارچوب داده‌هاي تابلويي پوياي فضايي جهت بررسي رابطه نابرابري منطقه‌اي و توسعه اقتصادي بين مناطق 5 گانه كشور در سال‌هاي 1380-1394 طراحي، كه با استفاده از تكنيك گشتاور تعميم يافته سيستمي در داده‌هاي تابلويي فضايي برآورد گرديده است. نتايج حاصل از برآورد مدل نشان ميدهد كه ارتباط نابرابري منطقه اي و توسعه اقتصادي به شكل u معكوس مي‌باشد و اين امر بيانگر افزايش نابرابري در مراحل اوليه توسعه مناطق بوده، سپس به دنبال افزايش روند توسعه در اين مناطق، نابرابري كاهش يافته است.

Regional inequality and imbalance in spatial structure of the regions are common phenomena that many countries have been facing with them, especially developing countries. Some effects of regional inequality can be mentioned as development of some regions, formation and intensification of huge inequalities in income and social welfare between different regions and socioeconomic complications. The present study analyzes the relationship between regional inequality and economic development among the provinces of Iran and seeks to answer this questions: is there an inverse U relationship between regional inequality and development between regions? In order to answer the questions of this research, regional inequality was calculated using Williamson's index. A spatial dynamic panel data econometric model was used to investigate the relationship between regional inequality and economic development between the five regions of the country in the years 2001-2015. The results show that the relationship between regional inequality and development is U shape inverse, which represents an increase in inequality in the early stages of development of the regions, and then inequality has decreased as development trend improved gradually.