پديد آورندگان :
برزگر، مريم دانشگاه تهران - پرديس كشاورزي و منابع طبيعي، كرج، ايران , قرباني، مهدي دانشگاه تهران - دانشكده منابع طبيعي - گروه احياء مناطق خشك و كوهستاني، كرج، ايران , مقدم نيا، عليرضا دانشگاه تهران - پرديس كشاورزي و منابع طبيعي - گروه احياء مناطق خشك و كوهستاني، كرج، ايران , حسيني گزير، عبدالواحد مركز تحقيقات بيابان، تهران، ايران
كليدواژه :
ساختار اجتماعي , غارس و بَزِيار , نقش اجتماعي , ياريگري
چكيده فارسي :
ساختار اجتماعي منابع آب يكي از ابعاد پتانسيل فرهنگي در جوامع روستايي ايران محسوب مي‌شود كه در مديريت عرفي منابع آب نقش قابل‌توجهي دارد. هدف اصلي اين پژوهش، شناخت ساختار اجتماعي مرتبط با مديريت منابع آب در دشت گزير از توابع شهرستان بندرلنگه است. در پژوهش حاضر با استفاده از روش‌هاي مردم‌شناسي، مشاهده مستقيم و مشاركتي و مصاحبه با بهرهبرداران منابع آب مطلع روستاي گزير، اطلاعات موردنياز جمع‌آوري گرديد. محدوديت هاي اقتصادي، اجتماعي، محيطي، به‌ويژه منابع آب و همچنين نيازهاي مشترك مردم بومي دشت گزير منجر به تشكيل ساختار اجتماعي در راستاي سازگاري با كم آبي شده است و كشاورزان به‌واسطه ساختارهاي اجتماعي و همچنين سازه هاي فيزيكي متناسب با نيازشان به بهره برداري جمعي منابع آب پرداخته اند. مهم ترين نقش هاي اجتماعي در حال حاضر پيرامون مديريت منابع آب در اين دشت عبارتند از؛ مالك، كدخدا، خَرّاس، گابون، غارسان و بَزِياران. ياريگري ها، باورها، ارزشها و هنجارها بخش ديگري از پتانسيل فرهنگي دشت گزير جهت سازگاري با شرايط طبيعت است كه توسط كشاورزان و در قالب ساختار اجتماعي ايجادشده است؛ در واقع خودسازماندهي و وجود ياريگري در مديريت آب يكي از اصول اساسي در دشت گزير محسوب مي‌شود. به طور كلي ميتوان بيان نمود؛ باوجود حذف قشر بزرگ مالكان بعد از اصلاحات ارضي، همكاري خودجوش و ياريگري در مديريت آب در قالب ساختار اجتماعي يكي از اصول اساسي در دشت گزير محسوب مي‌شود. بنابراين ميتوان استدلال نمود بهره جستن از تجارب مردم بومي اين دشت در قالب ساختار اجتماعي، به‌عنوان عاملان اصلي مديريت منابع آب، به دليل سازگاري با شرايط اكولوژيك منطقه، امروزه يكي از روش‌هاي توسعه پايدار به شمار مي رود.
چكيده لاتين :
The social structure of water resources is one of the cultural potential dimensions of rural communities in Iran which plays a significant role in conventional management of water resources. The main objective of this research is to identify social structure associated with water resources management in the Gezir plain of Bandar lengeh. In the present study, Anthropology methods, direct and participatory observation and interviews with water resource users of Gazir village were collected. Economic, social, environmental constraints, especially water resources, as well as the common needs of indigenous people in the Gazir plain have led to formation of a social structure indirect to adapt the water scarcity, and farmers have exploited the water resources collectively through social structures as well as physical structures commensurate with their needs. The most important social roles currently affect the management of water resources in the plain are: Landowner, Kadkhoda, kharras,Gaboun, Gharises and Bazeyare Aids, beliefs, values and norms are another part of cultural potential of the plain of Gezir to adapt to the conditions of nature which has been created by farmers in the context of the social structure. In fact, self-organization and existence of aids in water management is one of the basic principles in the Gezir plain. Generally speaking, despite the elimination of large landowners after land reform, spontaneous co-operation and assistance in water management in form of social structure is one of the basic principles in the plain. Nowadays, therefore, it can be argued that using experiences of indigenous peoples of the plain in social structure, as the main agents of water resources management, due to their adaptation to the ecological conditions of the region, it is the most appropriate methods of sustainable development.
